Του Κώστα Μουντάκη *
Πολλές ερμηνείες διατυπώνονταιγια το γεγονός ότι το ΚΙΝΗΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ ενώ ξεκίνησε με τις καλύτερες προοπτικές αναγκάζεται τελικάνα οργανωθείσχεδόν από την αρχή για να μπορέσει να προχωρήσει. Το καλύτερο στοιχείο της πρώτης εκκίνησηςήταν ο μεγάλος αριθμός των πολιτών που προσήλθε στην ψηφοφορία για την ανάδειξη αρχηγού. Το αρνητικό στοιχείο στη συνέχεια ήταν ότιο τρόπος οργάνωσής του δε στηρίχτηκε στις δοκιμασμένες αρχές του Δημοκρατικού Συγκεντρωτισμού αλλά στην καλή θέληση των ατόμων και αρχηγών κομμάτων που συμμετείχαν στο εγχείρημα. Τα διάφορα όργανα δηλαδή, Κεντρική Πολιτική Επιτροπή, Νομαρχιακές Επιτροπές κλπ δεν προέκυψανπλειοψηφικά από τη βάση αλλά από μια λογική αναλογικής εκπροσώπησης σύμφωνα με τη δύναμη των κομμάτων. Αυτό θεωρητικά μπορεί να θεωρηθεί και πρόοδος. Η συνεννόηση δηλαδή, οι αμοιβαίες υποχωρήσεις και ο συμψηφισμός των διαφορετικών απόψεων στη λήψη αποφάσεων σε ένα πρωτόγνωρο εγχείρημα θεωρείται ότι είναι στοιχείο πολιτικής και όχι μόνο ωριμότητας.Δυστυχώς όμως αυτό δεν επιβεβαιώθηκε στην πράξη. Οι διάφοροι συμμετέχοντες σε επίπεδο κορυφής δεν μπορούσαν να συνεννοηθούν,οπότε δεν υπήρχε τρόπος λήψης αποφάσεων. Έτσι οιποικίλοι αρχηγοί απεχώρησαν σταδιακά με αποτέλεσμα η μόνη νομιμοποιημένη από τη βάση αρχηγός Φώφη Γεννηματά να αναγκαστεί να προκηρύξει ξανά οργανωτικές διεργασίες. Από αυτήν την περιπέτεια πρέπει κάποιοι να έμαθαν πολλά και όχι μόνο το ΚΙΝΗΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ.
Η αποχώρηση των διαφόρων εταίρων έφερε ξανά στο προσκήνιο το ερώτημα του βέλτιστου τρόπου οργάνωσης ενός δημοκρατικού πολιτικού κόμματοςκαι ιδιαίτερααυτόν που ονομάζεται Δημοκρατικός Συγκεντρωτισμός.
Ηέννοια του ΔημοκρατικούΣυγκεντρωτισμούέχει παρεξηγηθεί πρώτον διότιδημιουργεί αρνητικούς συνειρμούς λόγω του όρου συγκεντρωτισμόςκαι δεύτερον διότι έλκει την καταγωγή της από την κομμουνιστική ιδεολογία και πρακτική. Μέχρι τις αρχές του προηγούμενου αιώνα η οργάνωση των κομμάτων στηριζόταν κύρια είτε στις προσωπικέςσχέσεις είτε στην οικογενειακή καταγωγή και τάξη ή στο επίπεδο του πλούτου. Σήμερα όμως έχει γίνει ευρέως αποδεκτή αυτού του είδους η οργάνωση και από τα λεγόμενα δημοκρατικά, αστικά ή σοσιαλιστικά κόμματα. Στη χώρα μας ειδικά μετά τημεταπολίτευσηεκτός του ΚΚΕ το πρώτο κόμμα που λειτούργησε βάσει των αρχών του Δημοκρατικού Συγκεντρωτισμού ήταν το ΠΑΣΟΚ.Σήμερα τον Δημοκρατικό Συγκεντρωτισμό ακολουθούν σχεδόν όλα τα κόμματα με αποτέλεσμα να χάσει μεγάλο μέρος από την αρνητική του χροιά.
Χρησιμοποιώντας τη βοήθειατης Βικιπαίδειας μπορούμε να πούμε ότι το δημοκρατικό σκέλοςτου Δημοκρατικού Συγκεντρωτισμού έγκειται στο γεγονός ότι όλα τα μέλη ενός κόμματος μπορούν να εκφράσουν τις απόψειςτους πάνω σε ένα συγκεκριμένο θέμα ή στην εκλογή ενός συγκεκριμένου οργάνου ή γενικά στον τρόπο οργάνωσης του κόμματος, ή να είναι υποψήφια για οποιαδήποτε θέση. Δε στερείται δηλαδή από κανένα το δικαίωμα να εκφράσει άποψη και να ψηφίσει έτσι ώστε η άποψη του τελικά να γίνει πλειοψηφική. Αυτή η άποψη προχωράει προς τα ανώτερα όργανα ή εκλέγει τα ανώτερα όργανα μέχρι τον αρχηγό του κόμματος.Βέβαια στην πράξη υπάρχουν πάντα διαβαθμίσεις όσον αφορά τη συγκεντρωτικότητα. Είναι χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης να προσπαθεί κάποιος να κρατήσει την εξουσία όταν την κατέχει.
Όταν ληφθείόμως η συγκεκριμένηαπόφαση όλα τα μέλη και τα όργανα έχουν την υποχρέωση να την ακολουθούνκαι τακατώτερα όργανα να υλοποιούν τις αποφάσεις των ανωτέρων. Αυτό δημιουργεί το συγκεντρωτισμό αλλά δίνει και μια επί πλέονδυναμική. Ο τρόπος βέβαια αυτός έχει ίσως ως βασικότερο μειονέκτημα την αδυναμία της άποψης της μειοψηφίας να μπορεί να προχωρήσει. Από την άλλη μεριά όμως παρουσιάζει μεγάλη ανθεκτικότητα στη δυνατότητα διάβρωσης της από άλλες απόψεις.
Μια εξέλιξη του Δημοκρατικού Συγκεντρωτισμού αποτελεί ο Δημοκρατικός Αποκεντρωτισμός που έχει δυο βασικά επί πλέον χαρακτηριστικά. Πρώτον τηνκαθαίρεση των διαφόρων οργάνωνόταν δεν λειτουργούν ή λειτουργούνυπερβαίνοντας τις αρμοδιότητές τους και η καθαίρεση αυτή είναι διαρκής και ανοιχτήώστε να μηνδημιουργείται μια καθεστηκυία κατάσταση και δεύτερον ότι προωθείται προς τα πάνω και η άποψη της μειοψηφίας.
‘Ένα αρνητικό παράδειγμα λειτουργίας του Δημοκρατικού Συγκεντρωτισμού αποτέλεσε η πρόσφατη συμφωνία των Πρεσπών. Παρότιήταν μείζον θέμα κανένα από τα κόμματα δεν ζήτησε την άποψη των μελών του για τη στάση που έπρεπε να τηρηθεί. Αντίθετα οι αρχές του Αποκεντρωτισμού επιβάλλουν όλες οι δύσκολες αποφάσεις να κατεβαίνουν στη βάση, όλα τα επιχειρήματα να αντιπαρατίθενται και στη συνέχεια με ψηφοφορία των μελών να λαμβάνεται η τελική απόφαση. Έτσι τα μέλη θα αισθάνονται ότι παίρνουν μέρος στη διοίκηση και δεν περιθωριοποιούνται πράγμα που αυξάνει τη συνοχή αλλά και τη διεισδυτικότητα τους στην κοινωνία. Η πλειοψηφικήάποψη βέβαια δεν σημαίνει ότι είναι και ορθή. Σημαίνει απλά ότι πρέπει να γίνει αυτό που θέλουν οι πολλοί. ‘’οι ιδεολογίες επιδρούν στη διαμόρφωση της κοινωνικής συμπεριφοράς και αξιολογούνται κατά τρόπο λειτουργικό κι όχι σύμφωνα με το κατά πόσο είναι ή όχι αληθινές’’ (Μακιαβέλλι). Βέβαια παραμένει το ερώτημα ποιος είναι αυτός που θα αποφασίσει αν το συγκεκριμένο θέμα απαιτεί να κατέβει στα μέλη ή να ληφθεί από άλλο όργανο.
Στην περίπτωση τώρα του ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ενώ η διαδικασία άρχισε με τη συμμετοχή όλων των μελών για την εκλογή του αρχηγούσταμάτησε μέχρι εκεί. Τώρα στηεπανίδρυση στο τέλος του Μαρτίου οι αντιπρόσωποι για το συνέδριο έχουν εκλεγεί από τη βάση και αυτοί θα εκλέξουν την Κεντρική Πολιτική Επιτροπή.Έτσι θα έχει εξασφαλιστεί το δημοκρατικό αλλά και το συγκεντρωτικό μέρος αυτού του τρόπου οργάνωσης.
Η συμμετοχή βέβαια του απλού μέλους αποτελεί τη βάση και την εγγύηση της επιτυχίας και της καλής επανεκκίνησης. Στη συνέχεια όμως του βίου του κόμματος η λειτουργία του Δημοκρατικού Αποκεντρωτισμού κρίνεται απαραίτητη και ιδιαίτερα η προώθηση προς τα πάνω και της άποψης της μειοψηφίας.
Ο Δημοκρατικός Συγκεντρωτισμός αν και επιτυχημένος στηδιαδικασία λήψης των αποφάσεων δεν εξασφαλίζει από μόνος του την επιτυχία των στόχων ή την άνοδο ενός πολιτικού κόμματος στην εξουσία. Βασική προϋπόθεση για την εκκίνηση της διαδικασίας είναι ο πολιτικός σχηματισμόςνα έχει μια καθαρή ιδεολογία,να έχει μια πολιτική ένα μοντέλο δηλαδή διακυβέρνησης το οποίο είναι επιθυμητό σε ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού. ‘’Η δέσμευση συνεπώς σε διακηρυγμένεςιδεολογικές και οργανωτικές αρχές αποδεκτές από όλους είναι εν των ων ουκ άνευπροαπαιτούμενο’’, (Βασιλειάδης). Αυτό το μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι αυτό το οποίο θα αποτελέσει τη βάση για να εκκινήσει η διαδικασία και η περιχαράκωση του πολιτικού χώρου ο οποίος θα γίνει προσπάθεια στη συνέχεια να διευρυνθεί.
Όταν δεν υπάρχει αυτή η αρχική πολιτική περιχαράκωσηκαι διαφοροποίηση δεν μπορεί να δημιουργηθείσυσπείρωση ή και αν δημιουργηθεί θα είναι για ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Αυτό το βλέπουμε με τα κόμματα τα οποία εμφανίστηκαν τα τελευταία 30-40 χρόνια για ένα μικρό διάστημα και στη συνέπεια εξαφανίστηκαν. Το ΚΙΝΗΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ έχει όλες εκείνες τις διακριτές πολιτικές έναντι των άλλων κομμάτων και η νέα του οργάνωση θα εξασφαλίζει τη δημοκρατική λειτουργία του αλλά και θα αυξήσει την περιχαράκωσή του και τη διεισδυτική του ικανότητα στην κοινωνία.
