Νωπές είναι οι αναμνήσεις από τη γερμανική εισβολή τους βομβαρδισμούς και την αντίσταση του Σάββα Στρατάκη 92 χρόνων σήμερα γνωστού επιπλοξυλουργού του Ηρακλείου και επί σειρά ετών προέδρου των Επαγγελματοβιοτεχνών.
«Εμείς είμαστε στα Ανώγεια όταν μάθαμε πως έρχονταν οι Γερμανοί με τα αεροπλάνα για να βομβαρδίσουν και να καταλάβουν την Κρήτη. Όταν ξεκίνησε ο βομβαρδισμός του Ηρακλείου τον ακούγαμε από τα Ανώγεια, δηλαδή ακουγόταν ένα βουητό ενώ δεν ήταν λίγες οι φορές που φαινόταν από μακριά και καπνός από τις καταστροφές που είχαν προξενήσει» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Επίσης, θυμάται ότι πολλοί από τα Ανώγεια, σε μεγαλύτερη ηλικία απ’ αυτόν κατέβηκαν στο Ρέθυμνο και στο Ηράκλειο για να πολεμήσουν μόλις έμαθαν τι γινόταν.
«Τότε δεν υπήρχε οργάνωση και όλοι πήγαιναν αυτόβουλα για να πολεμήσουν εκτός από τους στρατιώτες , τους Άγγλους και τους Νεοζηλανδούς που έτρεχαν για αντιμετωπίσουν τους Γερμανούς γιατί -προσθέτει ο κ. Στρατάκης- όταν τελείωσε ο αλβανικός πόλεμος δεν άφησαν τον στρατό να επιστρέψει στην Κρήτη που αν βρισκόταν εδώ, τότε θα ήταν αλλιώς τα πράγματα».
«Έτσι, όταν άρχισαν να πέφτουν οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές ελάχιστοι ήταν οι στρατιώτες που βρίσκονταν στην Κρήτη και αυτοί ήταν εκείνοι που είχαν τραυματισθεί. Ο κόσμος όμως κατέβηκε με ό,τι είχε απ’ τα χωριά και τις πόλεις για να τους αντιμετωπίσει ενώ δεν υπήρχαν όπλα. Έτσι με τσουγκράνες, σκαπέτια, σκαλίδια, παλάμες, τούς αντιμετώπισαν».
Ακόμη θυμάται πως, ύστερα από τους βομβαρδισμούς, που επέστρεψε στο Ηράκλειο, η πόλη είχε υποστεί μεγάλες ζημιές. «Να σκεφτείτε ότι εκεί που σήμερα είναι ο δρόμος της παλιάς τροχαίας, σημερινή οδός Ταγματάρχου Τζουλάκη, ήταν όλα σπίτια τα οποία καταστράφηκαν» λέει ενώ προσθέτει: «την ώρα που περπατούσες σε συλλαμβάνανε οι Γερμανοί για να σε στείλουν για αγγαρεία. Μάλιστα ο ίδιος θυμάται πως είχε πάει δυο φορές στο Τυμπάκι για αγγαρεία 17 και 18 χρόνων».
Ο ίδιος αναφέρεται στην Αντίσταση, τη συμμετοχή του σ’ αυτή και στην ανωγειανή ομάδα με τον αρχηγό τον Χριστομιχάλη τον Ξυλούρη
Ακόμη θυμάται όταν οι Γερμανοί είχαν πάει στα Ανώγεια μαζί με τους δοσίλογους με τις κουκούλες που έδειχναν με το δάχτυλο τους 13 πατριώτες μεταξύ αυτών και τον Στεφανογιαννη, όπως μάς λέει.
Επίσης, ο Σάββας Στρατάκης κάνει αναφορά σε συνθηματικά που χρησιμοποιούσαν και λέει στο ΑΠΕ -ΜΠΕ «Είχαμε ομάδες και μια απ’ αυτές “οι σκοποί”, μάθαμε πως θα έρχονταν οι Γερμανοί στ’ Ανώγεια. Βάλαμε λοιπόν “σκοπούς” στο Γαράζο και στα Σείσαρχα και είχε αποφασισθεί όταν θα έβλεπαν τους Γερμανούς με τα αυτοκίνητα να φωνάξουν: “Οι τράγοι βγαίνουν, μπουν στα αμπέλια”».
«Έτσι και έγινε, και κατά τις 9 το πρωί, στις 12 Αυγούστου πρόβαλε ένας από το μετόχι Τζελιβάδα και μάς φώναξε: “Ε! χωριανοί οι τράγοι βγαίνουν να μπαίνουνε στα αμπέλια”. Έτσι, πήγαμε στο χωριό -εγώ ήμουν στην ομάδα των ενόπλων- και μαζευτήκαμε όλοι ενώ οι αρχηγοί αποφάσισαν να φύγουμε από το χωριό. Τότε έμειναν στο χωριό μόνο 73 άτομα, γέροι και γυναίκες, που δεν μπορούσαν να φύγουν».
Και στη συνέχεια αναφέρεται στο ολοκαύτωμα των Ανωγείων στις 13 Αυγούστου που αφού έμπαιναν στα σπίτια άρπαζαν υφαντά και άλλα αντικείμενα και στη συνέχεια έβαζαν φωτιά καταστρέφοντάς τα «και να φανταστείτε ότι τα τζάμια είχαν διπλώσει ενώ έβαζαν δυναμίτες στους ροκούνους για να ισοπεδωθούν τα πάντα…»
Ιδιαίτερες αναφορές κάνει επίσης, στην Αντίσταση και τη συμμετοχή του σ’ αυτήν και στο σαμποτάζ της Δαμάστας ενθυμούμενος αυτούς που πήραν μέρος σ’ αυτό και την ηρωική πράξη τους.
Επίσης, παρά την ηλικία του θυμάται κατά λέξη τη διαταγή του τότε Γερμανού διοικητή της Κρήτης, στρατηγού Μύλλερ, για την πλήρη καταστροφή των Ανωγείων, λέγοντας:
«Επειδή η πόλις των Ανωγείων είναι το κέντρο της αγγλικής κατασκοπείας.
Επειδή οι κάτοικοι των Ανωγείων διέπραξαν τον φόνο του επιλοχία διοικητού του φυλακίου Γενί Γκαβέ.
Επειδή οι κάτοικοι των Ανωγείων διέπραξαν το σαμποτάζ της Δαμάστας.
Επειδή οι αντάρτες κάθε προέλευσης, βρίσκουν καταφύγιο και προστασία στα Ανώγεια
Επειδή μέσω Ανωγείων διεπράχθη η απαγωγή του στρατηγού Φον Κράιπε
Διατάσσομεν
Την πλήρη καταστροφή της πόλης και την εκτέλεση οιουδήποτε άρρενος κατοίκου που θα τύχει να βρεθεί μέσα στην πόλη και γύρω χίλια μέτρα πέριξ αυτής
Ι. Μύλλερ»
Του Γιώργου Μυσιρλάκη
Δημοσιευμένο από το ΑΠΕ-ΜΠΕ
