Debtocracy: το ντοκιμαντέρ πρότυπο στον καιρό της κρίσης που μιλάει για το χρέος και προβάλλεται απόψε διαδικτυακά στις 8 παράλληλα με τα δελτία ειδήσεων, είναι έτοιμο. Κανένας τηλεοπτικός σταθμός δεν παρήγγειλε τη δημιουργία του, καμία χορηγία δεν βοήθησε με τα χρήματά της. Όλα τα έξοδα καλύφθηκαν αστραπιαία από όσους ανταποκρίθηκαν σε διαδικτυακό κάλεσμα και θέλησαν να στηρίξουν μια ανεξάρτητη δημοσιογραφική προσπάθεια.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: M.HULOT & ΠΕΤΡΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΦΩΤΟ: FREDDIE F.
Γιατί δεν θέλατε χορηγούς;
Τη ζήσαμε τη δικτατορία των χορηγών σε άλλα μέσα. Τους είδαμε πώς έχουν αρχίσει να παρεμβαίνουν στο δημοσιογραφικό έργο πολύ πιο επιθετικά απ’ τις πολιτικές παρεμβάσεις που γίνονται κατά διαστήματα. Σε ένα περιοδικό, για παράδειγμα, εκτός από δημοσιογράφο έχεις και άνθρωπο από το εμπορικό τμήμα που προτείνει θέματα. Σκεφτήκαμε πως δεν θέλουμε κάτι τέτοιο. Επίσης, δεν θέλαμε βοήθεια από κόμματα ή από κάποιον που θα ήθελε να παραβεί έστω και έμμεσα, λέγοντας ότι, ναι μεν συμφωνώ με την βασική ιδέα, αλλά μην χτυπήσετε το ευρώ ή μην χτυπήσετε τις τράπεζες, εκεί να είστε λίγο πιο μαλακοί. Θέλαμε να ξεφύγουμε από όλα αυτά. Λίγο πολύ τα ζούμε καθημερινά και στα mainstream media, έμμεσα η άμεσα.
Ποια ήταν τελικά η οικονομική ανταπόκριση του κοινού; Τα βγάλατε πέρα;
Αρχικά πορευθήκαμε κάπως όπως ένας μαθητευόμενος μάγος. Ξεκινήσαμε με ένα πιο μικρό πρότζεκτ, να κάνουμε ένα ντοκιμαντέρ για το χρέος. Βάλαμε λεφτά απ’ την τσέπη μας και κάποια στιγμή που βρεθήκαμε να είμαστε 4-5000 ευρώ μέσα σκεφτήκαμε να ανοιχτούμε στον κόσμο. Δεν θέλαμε χορηγίες, δεν θέλαμε τίποτα, δεν μπορούσαμε πλέον να το αντέξουμε, οπότε είπαμε πως αν θέλετε μια ανεξάρτητη παραγωγή στην οποία ο καθένας θα μπορεί να είναι συμπαραγωγός και να μπει στο τέλος το όνομά του, δώστε ό,τι θέλετε. Ζητήσαμε να βοηθήσουν οι άνθρωποι οικονομικά και από κάποια στιγμή και μετά δεν μπορούσαμε να τους σταματήσουμε. Άρχισαν να δίνουν από ένα ευρώ μέχρι 200 και 300 (!) και το βασικό ποσό των 8.000 ευρώ -που ήταν ο βασικός κορμός- καλύφθηκε μέσα σε δέκα μέρες. Το απίστευτο ήταν ότι, όταν κάποια στιγμή ανακοινώσαμε με μεγάλα κόκκινα γράμματα «καλύφθηκαν τα βασικά έξοδα» και «αν θέλετε τώρα βοηθάτε σε έξοδα διανομής», ο κόσμος συνέχιζε να δίνει χρήματα. Εμείς θα δίναμε ένα DVD, όμως τώρα με τα χρήματα που μαζεύτηκαν, μπορούμε να κάνουμε διανομή, να μεταφράσουμε σε άλλες γλώσσες, σκεφτόμαστε να συμμετάσχουμε σε φεστιβάλ, να φύγει για όλη την Ευρώπη. Μας ενδιαφέρουν πολύ οι χώρες τις περιφέρειας που έχουν ίδια προβλήματα με μας, Πορτογαλία Ιταλία κλπ.
Πως σκέφτεστε να γίνει η διανομή;
Η διανομή θα ξεκινήσει απ΄ το διαδίκτυο. Θα εμφανιστεί ονλάιν την Τετάρτη το βράδυ και ταυτόχρονα θα εμφανιστεί σε όλα τα μεγάλα τόρεντ, σε όλες τις ποιότητες, για όποιον θέλει να κατεβάσει. Από κει και πέρα θα κόψουμε μερικές χιλιάδες DVD που όποιoς θέλει θα μας παίρνει τηλέφωνο και θα του το στέλνουμε (για πιο μεγάλες ηλικίες, αν θέλει κάποιος να το δείχνει στην οικογένειά τους κλπ). Θα προχωρήσουμε και σε μια σειρά από προβολές σε σινεμά, τώρα συζητάμε για ημερομηνίες κλπ. Προσφέρθηκε το σινέ Φιλίπ από μόνο του να μας δώσει χώρο, υπάρχουν κι άλλες προσφορές για να γίνουν κάποιες προβολές και θα κάνουμε και ένα τουρ. Εφόσον υπάρξει κάποια ανταπόκριση θα προσπαθήσουμε να κάνουμε και κάποιες παρουσιάσεις σε κεντρικές χώρες της Ευρώπης: Ισπανία, Πορτογαλία κλπ. Το βασικό χαρακτηριστικό είναι ότι δεν υπάρχουν δικαιώματα χρήσης αναμετάδοσης. Μπορεί ο καθένας να χρησιμοποιήσει το ντοκιμαντέρ με όποιο τρόπο θέλει αρκεί να αναφέρει την πηγή.
Υπάρχουν ελληνικά πρόσωπα που συμμετέχουν το ντοκιμαντέρ;
Όχι, κινηθήκαμε περισσότερο στο εξωτερικό. Θέλαμε κάποιους ανθρώπους που τους θεωρούμε εμείς αφρόκρεμα στο χώρο τους, παρόλο που μπορεί να είναι ονόματα που δεν τα ξέρει ο πολύς κόσμος. Ξεκινήσαμε από φιλοσόφους, τον Αλέν Μπαντιού , τον οικονομολόγο Ντέιβιντ Χάρβεϊ, για να φτάσαμε στον Σαμιρ Αμίν, δηλαδή κορυφές στα μη mainstream Οικονομικά, δηλαδή στην μη ορθόδοξη σκέψη. Με Έλληνες δεν ασχοληθήκαμε πάρα πολύ, μείναμε στο Μανώλη Γλέζο, ως μια πιο ιστορική μορφή, αντιπροσωπεύοντας αν θέλεις τον κύκλο από την γερμανική Κατοχή στην οικονομική κατοχή. Η δεύτερη ελληνική φωνή είναι του Κώστα Λαπαβίτσα, πάλι όμως με την ιδιότητα του, σαν καθηγητής στο SOAS του Λονδίνου, που είναι και απ’ τους βασικούς που έφεραν την ιδέα για τη δημιουργία Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου (ΕΛΕ).
Πως τους προσεγγίσατε όλους αυτούς;
Υπήρχε ένας ενθουσιασμός όταν άκουγαν τι κάναμε, επειδή το βασικό μας θέμα πραγματεύεται τη δημιουργία μιας επιτροπής λογιστικού ελέγχου, δηλαδή λέει ανοίξτε τα βιβλία του λογιστικού χρέους να δούμε τι είναι παράνομο, τι είναι απεχθές και να αποδείξουμε ότι δεν πρέπει να το πληρώσουμε. Αυτό ως ιδέα είχε πολύ μεγάλη απήχηση σε όλο αυτό τον κόσμο της εναλλακτικής σκέψη. Για λόγους οικονομίας πήγαμε στο Ντακάρ της Σενεγάλης για το Παγκόσμιο Κοινωνικό φόρουμ, όπου βρήκαμε μαζεμένα πάρα πολλά πρόσωπα. Αντί δηλαδή να κάναμε 5 ταξίδια κάναμε ένα.
Έχετε κάποια σχέση με την υπάρχουσα πρωτοβουλία για την δημιουργία ΕΛΕ;
Αυτήν παρακολουθούσαμε στην ουσία και τα μέλη της μας βοήθησαν. Όμως δεν συνδεόμαστε οργανικά μαζί τους. Από κει ξεκίνησε η ιδέα για το ντοκιμαντέρ.
Υπήρξε ανταπόκριση του ΣΚΑΪ για το ντοκιμαντέρ;
Εγώ σαν υπάλληλος του ΣΚΑΪ (τότε) τους είπα ως όφειλα ότι δουλεύω σε μια ανεξάρτητη παραγωγή. Είναι ούτως η άλλως προσβάσιμη από όλους.
Ενδιαφέρθηκε κανείς να δει με τι ασχολείσαι επί της ουσίας;
Μου είπαν κάποια στιγμή φέρε να το δούμε, αλλά τις μέρες που ήταν να το πάω είχαν πιο σημαντικά πράγματα να μου πουν! (γέλια)
Συνδέεται νομίζεις η απόλυσή σου με το ντοκιμαντέρ;
Δεν θέλω να το συνδέσω απαραίτητα. Θεωρώ όμως απαράδεκτο μετά από 15 χρόνια στο ΣΚΑΪ να μου λέει ο φρουρός «δεν μπορείς να μπεις εδώ». Δεν μου επιτράπηκε να μπω ούτε στο κτίριο της Καθημερινής, με την οποία είχα και έχω, η τουλάχιστον νομίζω πως έχω, συνεργασία ακόμα. Ο τσαμπουκάς του «δεν μπαίνεις» με ενόχλησε περισσότερο.
Ποιος ήταν ο επίσημος λόγος της απόλυσής σου;
Ο επίσημος λόγος ήταν οι περικοπές. Και το τηλεοπτικό Infowar λόγω περικοπών υποτίθεται πως σταμάτησε, ενώ εμείς το μόνο που κάναμε ήταν μια μείξη υλικού, δεν είχε εξωτερικά γυρίσματα, δεν είχε τίποτα. Κόστιζε μόνο τις εργατοώρες του μοντάζ. Και την ραδιοφωνική εκπομπή την έφτιαχνα σχεδόν μόνος μου και με τον ίδιο μισθό που προέβλεπε η σύμβαση από το 2005. Δηλαδή, δεν με απέλυσαν εντέλει για το οικονομικό.
Να επιστρέψουμε στο ντοκιμαντέρ. Τι θα κάνετε στην περίπτωση που υπάρξει κέρδος; Αυτοί που συμμετέχουν θα πάρουν κάτι;
Λεφτά έχουν βγει ήδη, όμως η Κατερίνα Κιτίδη και εγώ δουλεύουμε αφιλοκερδώς. Οπότε, αν υπάρξει κέρδος που θα υπερκαλύψει και τα έξοδα διανομής προτιμάμε να ανοιχτεί ένας λογαριασμός για επόμενο πρότζεκτ. Όσοι συμφωνούν συνεχίζουν, όσοι διαφωνούν παίρνουν πίσω τα λεφτά, πράγμα πολύ απλό με τις διαθέσιμες υπηρεσίες (PayPal κλπ.). Το Debtocracy ήταν ένα πείραμα για το αν μπορεί να υπάρξει μια τέτοια δημοσιογραφία στηριγμένη απ’ τον κόσμο και ακόμα δεν το έχουμε χωνέψει ότι πήγε τόσο καλά. Γι αυτό είμαστε κι απροετοίμαστοι για το επόμενο βήμα. Δηλαδή πιστεύαμε ότι θα μπούμε μέσα και τελικά μπορεί να υπάρξει και κέρδος. Στο επόμενο βήμα μας, πάντως, θα φροντίσουμε να πληρωθούν όλοι οι συνεργάτες μας για να τεστάρουμε αν αυτό το είδος δημοσιογραφίας είναι βιώσιμο.
Σε εφημερίδα θα το έδινες;
Ναι, ευχαρίστως. Στόχος είναι όποιος θέλει να μπορεί το διανείμει . Μπορώ να σκεφτώ εφημερίδες που δεν θα ήθελα να το δω, αλλά δεν μπορούμε να το σταματήσουμε. Πλέον δεν έχουμε και δικαίωμα.
Το Infowar θα συνεχίσει;
Η εκπομπή θα συνεχίσει σίγουρα, όμως δεν ξέρουμε ακόμα με ποια μορφή. Το Press Project μου πρόσφερε αμέσως «πολιτικό άσυλο» και είχε και μια ηθική αξία ότι την προηγούμενη Κυριακή δεν σταμάτησε.
Πώς σου φάνηκε η προχθεσινή δήλωση του Στρος Καν για περισσότερο κράτος και λιγότερη αγορά; (γέλια)
Αυτό το πιάνουμε λίγο με τον Κώστα Λαπαβίτσα στο ντοκιμαντέρ, δηλαδή το ΔΝΤ είναι όσο κακό και τραγικό περιμέναμε, αλλά η ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα και η ΕΕ έχουν βγει πολύ πιο επιθετικά οπόσο μπορούσαμε να φανταστούμε. Κι αυτό δεν το λέω για να δικαιολογήσω το ΔΝΤ. Αυτό που βγαίνει από όλη την περιρρέουσα ατμόσφαιρα είναι πως έπεσαν οι μάσκες που έδιναν εθνικά χαρακτηριστικά στις κρίσεις και λέγανε «οι Έλληνες κάναν αυτό, οι Ιταλοί αυτό». Πλέον συνασπίσθηκαν οι από πάνω με τους από κάτω, σε όλο τον κόσμο. Το να φέρνει το Βερολίνο το ΔΝΤ (που είναι αμερικάνικο μαγαζί) για να ρυθμίζει τα δικά σου πράγματα, σημαίνει ότι προτεραιότητά τους είναι να φάνε τους από κάτω, παρά οι εθνικοί ανταγωνισμοί που εμείς νομίζαμε, δηλαδή Βερολίνου, Ουάσινγκτον, Ελλάδας κλπ.
Και πώς βλέπεις το δρόμο από εδώ και πέρα; Λύσεις υπάρχουν;
Τρομακτικό! Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν σε καμία περίπτωση, θα το πληρώσουμε πολύ ακριβά ό,τι και αν γίνει. Απλώς υπάρχει η επιλογή εάν θα το πληρώσεις και θα συνεχίσεις να είσαι σε μια περίοδο χρέους για αιώνες, ή αν θα το πληρώσεις μεν, αλλά θα μπεις σε μια αναπτυξιακή τροχιά και θα φέρεις και τους πολίτες στο προσκήνιο. Δηλαδή, δεν θα δουλεύεις για τις ξένες τράπεζες, θα δουλεύεις για τον πολίτη. Αλλά για το ότι ο απλός κόσμος εντέλει θα την πληρώσει, νομίζω δεν θα πρέπει να έχουμε αυταπάτες. Ακόμα και εγώ που προσωπικά λέω “παύση πληρωμών-έξοδος απ’ τό ευρώ”, δεν εννοώ ότι αυτό είναι μια πανάκεια που λύνει τα προβλήματα. Θα το πληρώσεις ακριβά κι αυτό, αλλά εκεί φέρνεις τον πολίτη στο προσκήνιο και του λες πληρώνεις και ξαναβάζουμε τη βιομηχανία σε νέα βάση, αφήνουμε δεσμεύσεις σε ξένες τράπεζες κλπ. Υπάρχει και τρόπος να το πληρώσεις και να μη σου μείνει και τίποτα.
Ο κόσμος δεν αντιδράει όμως…
Ναι… Βέβαια, με όσους μιλήσαμε απ’ έξω μας θεωρούν ακόμα πρότυπο αντίστασης. Προσωπικά νομίζω ότι θα γίνει ένα μπαμ, αλλά δυστυχώς θα είναι βίαιο και τυφλό, γιατί δεν υπάρχει μια αριστερά να δώσει μια κατεύθυνση για κάτι παραπάνω.
Μήπως όμως ο κόσμος έχει δεχτεί όλο αυτό που γίνεται;
Πάντα στις μεγάλες εκρήξεις δεν είχαν προηγηθεί μια απίστευτη νηνεμία; Ένα μήνα πριν το Μάη του ‘68 η Le Monde μίλαγε για τη Γαλλία που βαριέται, πριν το Δεκέμβρη τα ίδια, ακόμα και πριν το Πολυτεχνείο… Είδαμε και μέσα απ’ το ντοκιμαντέρ πόσο διψάει ο κόσμος για πληροφορία -και δεν είναι μόνο η ανταπόκριση για το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ. Πηγαίναμε σε κάποιες μικροεκδηλώσεις φοιτητικές στην Καβάλα, στα Χανιά, εκδηλώσεις που παλιά δεν θα ερχόταν κανείς και πλέον ο κόσμος γεμίζει τις αίθουσες.. Και ποιος είμαι εγώ για να με ακούσουν; Ο κόσμος ήθελε να μάθει για την οικονομία.
Μήπως κανείς δεν ξέρει ακριβώς τι έχει συμβεί; Μήπως βλέπει μόνο το φόβο και την τρομοκρατία της ενημέρωσης και γυρνάει το κεφάλι;
Όλος αυτός ο ο πανικός έχει μέσα και μεγάλες ποσότητες ψέματος. Δηλαδή, ρωτάς τον κόσμο τι σημαίνει παύση πληρωμών και σου λέει ότι θα του κόψουν το μισθό και τη σύνταξη, ενώ η παύση πληρωμών είναι προς τους δανειστές. Αυτό που έχει κερδίσει η προπαγάνδα φτάνει και περισσεύει… Νομίζω πως τα ΜΜΕ έδειξαν ότι είναι τμήμα των ελίτ και ο λόγος που περνάνε τη συγκεκριμένη «γραμμή» δεν είναι απλώς για να γλύψουν την κυβέρνηση. Η κυβέρνηση γλείφει τα ΜΜΕ. Οι επιχειρηματίες είναι αυτοί που θέλουν το ΔΝΤ, δηλαδή έπεσαν οι μάσκες και εκεί, έδειξαν με ποιον είναι… Για να το δούμε και με παλιά μαρξιστική θεώρηση, το κράτος είναι που υπηρετεί τις ελίτ, τα οποία στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι και τα ΜΜΕ και όχι το ανάποδο… Γι’ αυτό και το ντοκιμαντέρ θα βγει ζωντανά σε live streaming στις 8 το βράδυ, παράλληλα με τα δελτία ειδήσεων.
Σενάριο/Σκηνοθεσία Κατερίνα Κιτίδη, Άρης Χατζηστεφάνου, Επιστημονική επιμέλεια Λεωνίδας Βατικιώτης, Σκίτσο/Animation Μάγδα Πλευράκη/BitsnBytes, Μουσική Γιάννης Αγγελάκας, Μοντάζ Άρης Τριανταφύλλου, Κάμερες Θανάσης Τσάντας, Julia Reinecke , Διεύθυνση Φωτογραφίας Άρης Χατζηστεφάνου, Συντελεστές Μιχάλης Αλιμάνης, Αγγελική Γαϊδατζή, Φανή Γαϊδατζή, Ιουλία Κιλέρη, Μαργαρίτα Τσώμου Παραγωγή Κώστας Εφήμερος, 2011 – BitsnBytes.gr
