Στις 15 Αυγούστου 2008 συμπληρώνονται 68 χρόνια από τον άνανδρο τορπιλισμό του εύδρομου “ΈΛΛΗ” από ιταλικό υποβρύχιο στο λιμάνι της Τήνου. Η Ελληνική κυβέρνηση κάθε χρόνο το 15Αύγουστο, σύμφωνα με την παράδοση, αντιπροσωπευόταν από ένα πολεμικό πλοίο, το οποίο έστελνε στην Τήνο να παραστεί στις εορταστικές εκδηλώσεις. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο τον Αύγουστο του 1940 στάλθηκε το εύδρομο ΈΛΛΗ που καταπλέει από τις 6 το πρωί στο λιμάνι της Τήνου σημαιοστολισμένο.
Γύρω στις 8:30, και ενώ οι εκδηλώσεις βρισκόταν ήδη σε εξέλιξη, ισχυρή έκρηξη συγκλόνισε το ΈΛΛΗ. Γρήγορα διαπιστώθηκε ότι το πλοίο βλήθηκε με τορπίλη, από άγνωστο υποβρύχιο. Το ΈΛΛΗ χτυπήθηκε στη δεξιά του πλευρά, στο ύψος του λεβητοστάσιου, και κόπηκε στα δύο. Το προστέγασμα των λέμβων καταθρυματίστηκε, το μεσόστεγο επίσης και ο πρωραίος ιστός κατέπεσε. Ο κυβερνήτης του ΈΛΛΗ, πλοίαρχος Χατζόπουλος απογοητευμένος διαπίστωνε τις ζημιές στο καράβι και μάταια προσπαθούσε να κόψει την αλυσίδα της άγκυρας.
Ο μόνος εν ενεργεία λέβητας είχε καταστραφεί, και επομένως τα ατμοκίνητα και ηλεκτροκίνητα μέσα του πλοίου δεν λειτουργούσαν πια. Παρόλα αυτά το πλοίο, εξαιτίας της καλής του κατασκευής, βυθιζόταν αργά και υπήρχε πιθανότητα να είχε διασωθεί αν προσάραζε στην ξηρά. Ο κυβερνήτης στέλνει αξιωματικό να καλέσει ένα από τα ατμόπλοια που βρίσκονταν στην Τήνο να ρυμουλκήσει το ΈΛΛΗ. Τα ατμοκίνητα όμως που βρίσκονταν στο λιμάνι είχαν σβήσει τους λέβητές τους και δεν μπορούσαν να βοηθήσουν άμεσα. Σημαντική όμως βοήθεια προσέφεραν βαρκάρηδες από το νησί που με αυτοθυσία προσέτρεχαν να περισυλλέξουν τους ναύτες που βρίσκονταν στη θάλασσα.
Μόνο το πλοίο ΈΣΠΕΡΟΣ μπορούσε να βοηθήσει το ΈΛΛΗ ,το οποίο όμως χρειαζόταν λίγη ώρα για ν’ ανέβει η πίεση στους λέβητές του. Ο καπετάνιος διατάζει την εγκατάλειψη της ΈΛΛΗΣ. Μόνο ο ίδιος και μερικοί αξιωματικοί παρέμειναν επάνω. Το ΈΣΠΕΡΟΣ πλησιάζει ένα βενζινόπλοιο που είχε προστρέξει σε βοήθεια, τα ρυμουλκά προσδένονται στο ΈΣΠΕΡΟΣ και αρχίζει η διαδικασία ρυμούλκησης της ΈΛΛΗΣ.
Ο κυβερνήτης του ΈΛΛΗ διατάζει τους αξιωματικούς ν’ αποχωρήσουν και να μείνει μόνος του στο πλοίο. Εκείνοι δεν υπακούουν και με τη βία τον κατεβάζουν σε μία λέμβο. Πριν ακόμη όμως αρχίσει η ρυμούλκηση του ΈΛΛΗ, το πετρέλαιο από τους λέβητες πήρε φωτιά και μαύρος καπνός άρχισε ν’ αναδύεται από το πλοίο. Η ρυμούλκηση άρχισε, όμως το ΈΛΛΗ συγκρατούμενο από την άγκυρα ήταν πολύ δύσκολο να μετακινηθεί.
Η πρώτη προσπάθεια ρυμούλκησης απέτυχε, το ίδιο και η δεύτερη. Κάθε προσπάθεια διάσωσης του ΈΛΛΗ, είχε χαθεί. Ο ΈΣΠΕΡΟΣ αποχωρεί, και η ΈΛΛΗ βυθίζεται σημαιοστολισμένη σε 1 ώρα και 55΄ από τον τορπιλισμό της. Ο τραγικός απολογισμός ήταν 9 νεκροί και πολλοί τραυματίες. Η είδηση του τορπιλισμού της ΈΛΛΗΣ μόλις γνωστοποιήθηκε στον πρωθυπουργό και το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού συγκλόνισε. Ήταν μια καθαρά πολεμική ενέργεια που έγινε σε περίοδο ειρήνης. Η λιτανεία της Μεγαλόχαρης της Τήνου, ύστερα από το γεγονός αυτό έγινε μέσα σε κατανυχτική αλλά και καταθλιπτική ατμόσφαιρα .
Το πλήθος με μεγάλη συγκίνηση και εθνική έξαρση περιστοίχισε την εικόνα της Παναγίας. Ο κυβέρνηση Μεταξά και το Γ.Ε.Ν., στα πλαίσια της ουδετερότητας της Ελλάδας, δε θέλησαν ακόμη χωρίς να έχουν αποδείξεις ν’ αποδώσουν ευθύνες. Προείχε η μεταφορά στον Πειραιά του πληρώματος του ΈΛΛΗ και 10.000 προσκυνητών. Συγκεντρώθηκαν επίσης τα τεμάχια των τορπιλών που βύθισαν το ΈΛΛΗ και εξετάσθηκαν από ειδική τεχνική επιτροπή. Διαπιστώθηκε η ιταλική προέλευση των τορπιλών, από τα αναγραφόμενα πάνω σ’ αυτές στοιχεία των εργοστασίων κατασκευής.
Τηρήθηκε απόλυτη όμως μυστικότητα ύστερα από εντολή του Γ.Ε.Ν. μέχρι την 28η Οκτωβρίου 1940, αμέσως μετά την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου. Τότε δημοσιεύτηκε από το Υπουργείο Ναυτικών ότι το υποβρύχιο που βύθισε το ΈΛΛΗ ήταν το ιταλικό Delfino που είχε αποπλεύσει από την ιταλοκρατούμενη Λέρο με διαταγή του γενικού διοικητή Δωδεκανήσου Ντε Βέκι.
Η αποκάλυψη του γεγονότος αυτού συντέλεσε στην ενίσχυση του αντιφασιστικού φρονήματος του ελληνικού λαού και επέφερε εθνική ομοψυχία. Ο τορπιλισμός της ΈΛΛΗΣ, αποκάλυψε ότι την πρόθεση της Ιταλίας να επιτεθεί σύντομα στην Ελλάδα. Όπως και έγινε την 28η Οκτωβρίου 1940, με την επέμβαση των Ιταλών στα ελληνοαλβανικά σύνορα. Η Ελλάδα έμπαινε στον πόλεμο.
Το Ναυτικό Μουσείο Κρήτης, στις αίθουσές του, φιλοξενεί μακέτα του εύδρομου ΈΛΛΗ, φωτογραφικό υλικό καθώς και κομμάτι της τορπίλης του ιταλικού υποβρυχίου το οποίο βύθισε το ΈΛΛΗ. Το μουσείο επίσης διαθέτει μια πλούσια συλλογή από μοντέλα ιστορικών πλοίων που έδρασαν στον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, όπως το ΑΔΡΙΑΣ, το αντιτορπιλικό ΚΡΗΤΗ, το υποβρύχιο ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ κ.α. Επίσης ο επισκέπτης μπορεί να δει από κοντά ολόκληρη τορπίλη με τον εσωτερικό μηχανισμό της, ναυτικά όργανα πλεύσης, καθώς και ομοίωμα γέφυρας αντιτορπιλικού.
