Αυτός είναι ο τίτλος διεθνούς συνεδρίου «Φυσικής Υψηλών Ενεργειών», που διεξάγεται στην Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης (6-10 Ιουλίου). Πρόκειται για τον επιστημονικό κλάδο, που έχει ως κέντρο ενδιαφέροντος τη μελέτη της σύστασης του μικρόκοσμου της ύλης σε όσο το δυνατόν μικρότερες κλίμακες, πολύ μικρότερες από αυτές του ατόμου. Η διερεύνηση της σύστασης και των ιδιοτήτων των σωματιδίων του μικρόκοσμου επιβάλλει την επιτάχυνσή των σε ιδιαίτερα μεγάλες ταχύτητες, που σχεδόν προσεγγίζουν αυτήν του φωτός, με στόχο να εισχωρεί στη δομή των θεμελιακών σωματιδίων της ύλης σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη λεπτομέρεια ισοδύναμα σε μικρότερες κλίμακες παρατήρησης.
Η προσπάθεια αυτή έχει οδηγήσει σήμερα στη θεωρητική διαπίστωση, ότι τα πρωτόνια και νετρόνια που η δική μας γενιά έχει μάθε ότι απαρτίζουν τους διάφορους πυρήνες του ατόμου, είναι σύνθετες οντότητες. Τα επιμέρους συστατικά τους έχουν ονομασθεί κουάρκ και γλουόνια. Η θεωρία που διέπει τη συμπεριφορά τους είναι γνωστή ως κβαντική χρωμοδυναμική.
(Σημ.: Τα διάφορα κουάρκ που δομούν το πρωτόνια έχουν χαρακτηρισθεί με ονόματα χρωμάτων -των τριών βασικών χρωμάτων για την ακρίβεια).
Ένα θεμελιακό πρόβλημα της σύγχρονης Φυσικής είναι ότι, παρά το γεγονός πως η δομή που περιγράφεται από τα κουάρκ είναι συνεπής με τα μέχρι τώρα πειραματικά ευρύματα, τα σωμάτια αυτά δεν εμφανίζονται σε ελεύθερη κατάσταση ανάμεσά τους. Φαίνεται να είναι απόλυτα δεσμευμένα το ένα με το άλλο, δηλαδή δεν διαχωρίζονται μεταξύ τους. Αυτό είναι ένα από τα κεντρικά θεμελιακά προβλήματα της Φυσική για την εποχή που ζούμε. Η διερεύνησή τους απαιτεί πειραματικές διαδικασίες που αφ’ ενός «βομβαρδίζουν» τα πρωτόνια με αντίστοιχα πρωτόνια σε μεγάλες ενέργειες και αφ’ ετέρου προσπαθούν να διερευνήσουν σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη λεπτομέρειες καταστάσεις κουάρκ και γλουνονίων. Τα γλουόνια, σύμφωνα με τις θεωρητικές εικασίες, αποτελούν τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στα κουάρκ και δεν τα αφήνουν να αποσπασθούν το ένα από το άλλο.
Ο όρος χαμηλός παράγων-χ αναφέρεται ακριβώς στο γεγονός ότι ανάμεσα στις διαδικασίες κρούσης που προαναφέρθηκαν, απομονώνονται αυτές για τις οποίες ένα πολύ μικρό κλάσμα της ενέργειας κρούσης έχει επηρεάσει τα κουάρκ. Η φαινομενική αντίφαση ανάμεσα στη μεγάλη ενέργεια κρούσης αφ’ ενός και την απομόνωση των επί μέρους γεγονότων που επηρεάσθηκαν με απαλό τρόπο, αφ’ ετέρου, από τη σύγκρουση, απαιτεί αυξημένη τεχνική επεξεργασία από θεωρητικής πλευράς. Από την πειραματική πλευρά υπάρχει ζωηρότατο ενδιαφέρον ως προς το κατά πόσον θα επιβεβαιωθούν οι τρέχουσες θεωρητικές προβλέψεις ή θα χρειασθεί να ανασκευασθούν.
Η παγκόσμια κοινότητα των Φυσικών αυτού του κλάδου περιμένει με περισσή ανυπομονησία να μελετήσει το θέμα. Αυτό θα καταστεί δυνατό με την προσεχή έναρξη λειτουργίας του μεγάλου επιταχυντή στο Ερευνητικό Κέντρο CERN της Γενεύης, ύστερα από οκτώ περίπου χρόνια διαδικασίας κατασκευής του.
Το συνέδριο έχει συγκεντρώσει κορυφαίους παγκόσμια επιστήμονες από διάφορες χώρες του κόσμου, οι οποίοι εκφράζονται με τα καλύτερα λόγια τόσο για την άψογη οργάνωση και λειτουργία της Ορθοδόξου Ακαδημίας, όσο και για τις ομορφιές της Κρήτης.
Χρήστος Κτορίδης
Καθηγητής Τμ. Φυσικής
Πανεπιστημίου Αθηνών
