«τη αυτή ημέρα μνήμη του εν αγίοις πατρός ημών Μάρκου Εφέσου του Ευγενικού, του της Ορθοδοξίας των Ανατολικών Γραικών μονομάχου και υπερμάχου και φύλακος». «Κρατεί μεν Άτλας μυθικός ώμοις πήλον, Κρατεί δ’ αληθώς Μάρκος Ορθοδοξίαν».
(Συναξαριστής Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου)
Γράφει ο αρχιμανδρίτης ΙΓΝΑΤΙΟΣ Θ. ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ, Θεολόγος – τ. Λυκειάρχης – Ακαδημαϊκός
Ο Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός καταγόταν από αρχοντική γενεά της Κωνσταντινουπόλεως. Γεννήθηκε το 1392 μ.Χ. από ευσεβείς γονείς, τον Γεώργιον, ο οποίος ήταν Διάκονος της Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως και την Μαρία, οι οποίοι τον ανέθρεψαν χριστιανικά και εφρόντισαν για την μόρφωσή του.
Ο Άγιος Μάρκος διακρινόταν για την πολυμάθεια και την σωφροσύνη του. Σε ηλικία 25 ετών έγινε μοναχός στην ιεράν Μονήν του Αγίου Γεωργίου των Μαγγάνων, όπου και χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος.
Το 1436 εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Εφέσου. Είχε μεγάλες θεολογικές γνώσεις, γι’ αυτό ορίστηκε εκπρόσωπος του Πατριαρχείου Αντιοχείας και των Ιεροσολύμων στην αποστολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Σύνοδο Φεράρας – Φλωρεντίας (1438 – 1439), όπου συνεκλήθη με σκοπό την Ένωση της Ανατολικής με την Δυτική Εκκλησία. Εκεί, ο Άγιος Μάρκος υπήρξε ο θερμότερος υπέρμαχος της Ορθοδοξίας, διείδε τις παπικές πανουργίες, οι οποίες δεν άλλαξαν ποτέ, ούτε και θα αλλάξουν, παρά τους περιβόητους «Διαλόγους» (!) και τους πανηγυρισμούς των Οικουμενιστών να τους χορεύουν οι παπικοί…, και αρνήθηκε να υπογράψει, με αποτέλεσμα, ευτυχώς να αποτύχει η «Ένωσις» των δύο Εκκλησίας, δηλαδή η υποταγή και η ενσωμάτωσις της Ορθοδόξου Εκκλησίας με την Παπική (Ρωμαιοκαθολική). Για τον λόγον αυτόν εκδιώχτηκε από την αιώνια πουλημένη αυτοκρατορική αυλή, που επεδίωκε μια συμβιβαστική – υποτελική λύση του ζητήματος για την αντιμετώπιση του οθωμανικού κινδύνου.
Ο λόγος, για τον οποίον τελικά αρνήθηκε να υπογράψει τον ενωτικό όρον της συνόδου, ήταν η προσθήκη στο Σύμβολο της Πίστεως του Filioque, δηλαδή και εκ του Υιού εκπορεύεται το Άγιον Πνεύμα. Μάλιστα, κι εδώ φαίνεται η επιβολή και διακυβέρνησις από το Παλάτι του Οικουμενικού Πατριαρχείου, και έχομε άπειρες περιπτώσεις, ο Άγιος Μαρκος αρνήθηκε την προσφορά (!) του αυτοκράτορα να γίνει Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως και δεν δέχτηκε να συλλειτουργήσει με τον Ενωτικό Πατριάρχη Μητροφάνη Β’.
Από τότε άρχισε ο σκληρός διωγμός κατά του Αγίου Μάρκου και από το αυτοκρατορικό Παλάτι, και από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Τώρα δυστυχώς, τα ξεπούλησαν όλα… Έτσι ο Άγιος Μάρκος στις 4 Μαΐου του 1440 αναγκάστηκε να δραπετεύσει από την Κωνσταντινούπολη, γιατί κάθε μέρα και περισσότερο εκινδύνευε η ζωή του, και επήγε στην Έφεσο, που ήταν τουρκοκρατούμενη. Εκεί, αφού εποίμανε για λίγο το ποίμνιό του, αναγκάστηκε από τους Τούρκους και τους υποστηρικτές της «Ενώσεως» (!) με τους Ρωμαιοκαθολικούς να εγκαταλείψει την Έφεσο και να ταξιδεύσει προς το Άγιον Όρος, με σκοπό να περάσει εκεί τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής του. Όταν όμως το πλοίο σταμάτησε στην Λήμνο, ο Άγιος αναγνωρίστηκε και αμέσως συνελήφθη και φυλακίσθηκε εκεί για δυο χρόνια.
Κατά την διάρκεια της φυλακίσεώς του, υπέφερε πολύ κι έγραψε την περίφημη εγκύκλιο, την οποίαν θα έπρεπε να διαβάζουν οι «οικουμενιστές»: «Προς τους απανταχού Ορθοδόξους Χριστιανούς».
Μετά την αποφυλάκισή του, ο Άγιος Μάρκος, λόγω της ασθένειάς του, δεν ημπόρεσε να αποσυρθεί στο Άγιον Όρος, αλλά επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, όπου έγινε δεκτός με τιμές ως άγιος και ομολογητής. Από το Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου των Μαγγάνων, ο νέος ομολογητής διηύθυνε τον αγώνα κατά των οπαδών της «Ενώσεως» (!) με τους Ρωμαιοκαθολικούς, γράφοντας επιστολές στους μοναχούς και κληρικούς ενθαρρύνοντάς τους να κρατούν την ορθή πίστη και να μην συνεργάζονται με τους ενωτικούς.
Οι διωγμοί και οι πιέσεις που δεχόταν επεδείνωσαν την κατάσταση της υγείας του, και σε ηλικία μόλις 52 ετών παρέδωσε την μακαρίαν ψυχή του στον Κύριον, στις 23 Ιουνίου 1444, αφήνοντας διάδοχό του στον αγώνα εναντίον της «Ενώσεως» με την Ρωμαιοκαθολική (Δυτική) Εκκλησία τον μαθητή του Γεννάδιο τον Σχολάριο, μετέπειτα πρώτο Πατριάρχη του Γένους μετά την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως.
Αρχικά η μνήμη του Αγίου Μάρκου εορταζόταν στις 23 Ιουνίου, ημέρα της κοιμήσεώς του, αλλά αργότερα ορίσθηκε στις 19 Ιανουαρίου, ημέρα της ανακομιδής του ιερού λειψάνου του Αγίου και ταφής του στην Ιερά Μονή του Λαζάρου στον Γαλατά Κωνσταντινουπόλεως.
Απολυτίκιον του Αγίου
Θείας πίστεως ομολογία, μέγαν εύρατο η Εκκλησία, ζηλωτήν σε θεία Μάρκε πανεύφημε, υπερμαχούντα πατρώου φρονήματος, και καθαιρούντα του σκότους υψώματα. Όθεν άφεσιν Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν τοις σε γεραίρουσι.
Κοντάκιον του Αγίου
Πανοπλίαν άμαχον ενδεδυμένος θρόφρου, την οφρύν κατέσπασας, της δυτικής ανταρσίας, όργανον του Παρακλήτου γεγεννημένος, πρόμαχος, Ορθοδοξίας προβεβλημένος΄ δια τούτο σοι βοώμεν΄ χαίροις ω Μάρκε, ορθοδόξων καύχημα.
