Μην ξεχνάς πρόεδρε ότι και ο Κολοκοτρώνης μπήκε φυλακή, είπε κάποια στιγμή στον Ανδρέα Παπανδρέου ο προσωπικός γιατρός και φίλος Δημ. Κρεμαστινός, σχολιάζοντας την εν εξελίξει δίκη του στο Ειδικό Δικαστήριο. «Ξέρεις κάτι, Δημήτρη», απάντησε σοβαρά εκείνος. «Θα ρωτάνε τα Ελληνόπουλα ποιος πρωθυπουργός της Ελλάδας καταδικάστηκε για διαφθορά και θα απαντούν, ο Ανδρέας Παπανδρέου».
«Τότε κατάλαβα ότι το θέμα τον είχε αγγίξει, ήταν για εκείνον μία τρομερή δοκιμασία, ένα ζήτημα ζωής και θανάτου, όχι μόνο βιολογικού θανάτου αλλά και πολιτικού», υπογράμμισε χθες ο Δημ. Κρεμαστινός, παρουσιάζοντας το νέο βιβλίο του νομικού Αντώνη Βγόντζα, στενού συνεργάτη του πρώην πρωθυπουργού, «Η δίκη του Ανδρέα Παπανδρέου, 20 χρόνια μετά την παραπομπή».
Για να ενισχύσει μάλιστα τον συλλογισμό του ο κ. Κρεμαστινός, πρόσθεσε ότι την ημέρα έκδοσης της απόφασης του Ειδικού Δικαστηρίου, ο Ανδρέας Παπανδρέου του ζήτησε να μην ανέβει, όπως έκανε κάθε μέρα, στο σπίτι του, γιατί τα «ΜΜΕ θα με φωτογραφίζουν και θα λένε ότι έπαθα κάποιο καρδιακό πρόβλημα περιμένοντας την ετυμηγορία». Αυτό που τον απασχολούσε περισσότερο, σύμφωνα πάντα με τον κ. Κρεμαστινό, ήταν το ενδεχόμενο ενός νέου διχασμού. «Φοβόταν ότι αν πάθαινε κάτι κατά τη διάρκεια της δίκης, ήταν πιθανό να οδηγηθούμε σε διχασμό», συμπλήρωσε.
Ο κ. Σκανδαλίδης αναφέρθηκε σε μία δραματική ολονύκτια συνεδρίαση του Εκτελεστικού Γραφείου του ΠΑΣΟΚ, μόλις ξεκίνησε η Δίκη, το 1991, η οποία για να κρατηθεί μυστική, έγινε στο σπίτι του. Την είχε προκαλέσει ο ίδιος ο Α. Παπανδρέου προκειμένου να μελετηθούν όλα τα πιθανά σενάρια. Ο κ. Σκανδαλίδης μίλησε για ένα οραματικό ηγέτη που την ώρα της προσωπικής του δοκιμασίας έδινε τη μάχη, όχι για την επόμενη ημέρα αλλά για την επόμενη δεκαετία.
«Εάν ο πολιτικός κόσμος δεν σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, εάν δεν αλλάξει ριζικά το πλαίσιο απόδοσης ευθυνών, το καταρρακωμένο πολιτικό μας σύστημα δεν έχει καμία τύχη», συμπλήρωσε.
Ο κ. Κρεμαστινός διηγήθηκε περιστατικά για το πως αντιμετώπιζε ο Α. Παπανδρέου τα δημοσιεύματα των εφημερίδων της εποχής, κάποιες από τις οποίες τον εμφάνιζαν με πιτζάμες πίσω από τα σίδερα της φυλακής!
«Εγώ ξεπέρασα και τον Γεώργιο», έλεγε, εννοώντας τον πατέρα του, ο οποίος είχε την άποψη ότι ένας πολιτικός αντιδρά δικαστικά μόνο αν βάλλεται η τιμή του. «Σε μία σύσκεψη ορισμένοι τον συμβούλευαν να τιμωρήσει μία εφημερίδα. Τον είδα βουβό, δεν απαντούσε. Όταν αργότερα τον ρώτησα αν θα ακολουθήσει άλλο δρόμο, τελικά, εκείνος μου είπε: «Από τη στιγμή που ένας πρωθυπουργός σκέφτεται να ακολουθήσει άλλο δρόμο, τότε έχει ξεφύγει πάρα πολύ από αυτό που λέγεται δημοκρατία».
«Το ΄89 επενδύθηκε σε λάθος προσανατολισμό. Την εποχή που ο κόσμος άλλαζε δραστικά, η Ελλάδα ασχολιόταν με τη σκανδαλολογία και υπονόμευε την προσωπικότητα του Α. Παπανδρέου, με αθλιότητες για την προσωπική του ζωή. Η Αριστερά της εποχής αντιμετώπισε τον αντίπαλο νομικά και όχι πολιτικά. Υποτίμησε και τη δική της ιστορία και τον κοινό νου των πολιτών», σχολίασε ο Νίκος Κοτζιάς.
«Δεν είχαμε απλώς μία καρικατούρα κάθαρσης και μια πολιτική σκευωρία. Έγινε κατάχρηση και, όπως συμβαίνει συνήθως, αυτό επηρέασε την αποτελεσματική θωράκιση της συντεταγμένης πολιτείας απέναντι σε παρόμοια φαινόμενα», παρατήρησε ο δημοσιογράφος Σταύρος Λυγερός.
«Ήθελα να συνεισφέρω στην ιστορική αλήθεια. Τις περισσότερες φορές την γράφουν οι νικητές. Γι΄ αυτό η αντικειμενική αλήθεια δεν είναι αυτονόητη. Διεκδικείται. Η ανάδειξη των ενδεχόμενων ποινικών ευθυνών των πολιτικών προσώπων, ήταν το ΄89 μία πράξη πολιτικού ρεβανσισμού. Σήμερα γίνεται με άλλο τρόπο. Πάντα όμως με όρους εξουσιαστικούς», κατέληξε ο συγγραφές του ιστορικού αυτού βιβλίου, Αντώνης Βγόντζας.
Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 18.2.2010
Ομιλία του Αντώνη Βγόντζα στην παρουσίαση του βιβλίου του ¨Η Δίκη του Ανδρέα Παπανδρέου – 20 χρόνια μετά την παραπομπή¨, στη Στοά Βιβλίου στην Αθήνα στις 17.2.2010
Σας ευχαριστώ όλους. Θέλω να ευχαριστήσω πρώτα από όλους τους τέσσερις που με τίμησαν παρουσιάζοντας το βιβλίο μου:
- Τον Νίκο Κοτζιά. Για το συγκροτημένο λόγο του. Είναι άρτιος επιστημονικά και ιστορικά. Του έχω μία αδυναμία που μόλις τώρα εξομολογούμαι. Γνωρίζει όσο λίγοι τον προοδευτικό λόγο που έχουν διατυπώσει οι πολιτικοί επιστήμονες στη γερμανόφωνη Ευρώπη. Έχω μετρήσει τα βιβλία που έχει γράψει. Πάνω από 25. Και τους εκτεταμένους προλόγους του σε βιβλία άλλων. Πάνω από 60. Δεν πρόκειται για προλόγους αβροφροσύνης. Ο κάθε πρόλογος συνιστά ένα ξεχωριστό έργο.
- Τον Δημήτρη Κρεμαστινό. Τον αγαπώ. Όπως και πολλοί εδώ μέσα. Του οφείλουμε πολλά. Και από την άλλη, ξέρει πάρα πολλά. Βρέθηκε για κάμποσα χρόνια δίπλα στον Ανδρέα Παπανδρέου. Χωρίς κομματικές περγαμηνές. Μόνο από την αξιοσύνη του. Και έκτισε μαζί του μία σχέση ουσιαστική και αναντικατάστατη. Ήταν γιατρός του. Και παραμένει γιατρός. Αναδείχθηκε ως πολιτικός κοντά του. Και παραμένει πολιτικός. Σήμερα απέδειξε ότι μπορεί να λειτουργήσει και ως ιατροφιλόσοφος.
- Τον Κώστα Σκανδαλίδη. Σε μία εκδήλωση, που έτυχε να είμαι παρών, κάποιοι τον απεκάλεσαν «συνείδηση του κινήματος». Στον ίδιο άρεσε αυτός ο χαρακτηρισμός. Από τότε τον επιλέγει στην πράξη. Έχουμε μία προσωπική και πολύ ζεστή φιλική σχέση. Έχουμε και κάτι κοινό. Πέρα από τα γνωστά. Και οι δύο μας ξέρουμε βυζαντινή μουσική. Εκείνος την σπούδασε κοντά στον πατέρα του. Προσωπικά εγώ τη συλλάβισα κοντά στον παππού μου. Έχουμε μία διαφορά στην απόδοση. Έχει πολύ καλή φωνή. Και δυνατή, όταν χρειάζεται.
- Τον Σταύρο Λυγερό. Ο Σταύρος γνώριζε σε βάθος τον τρόπο σκέψης του Ανδρέα Παπανδρέου. Ήξερε τις πιθανές διαδρομές του πολιτικού του στοχασμού. Μάντευε τις πνευματικές ανάγκες του Ανδρέα. Και κατάφερνε να διατυπώνει λόγο που ανταποκρινόταν σε αυτές τις ανάγκες. Το «Παιχνίδι της Εξουσίας», που έγραψε το 1996, αποδεικνύει ότι κατέχει σε βάθος την ιστορία του ΠΑΣΟΚ. Και της μεταπολιτευτικής Ελλάδας. Είχε ένα καλό εισιτήριο για όλα αυτά. Τη συμμετοχή του στην Συντονιστική Επιτροπή στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Εκτιμώ ιδιαίτερα τις αποκαλυπτικές αναλύσεις του σε αυτά που ακολουθούμε εθνικά θέματα.
Να ευχαριστήσω επίσης τις εκδόσεις Λιβάνη. Τον Ηλία και την Γιώτα. Μόνο καλά λόγια έχω να πω για τα άξια παιδιά του Αντώνη Λιβάνη. Τους συνεργάτες των εκδόσεων Λιβάνη. Την Σταυρούλα Φατούρου, που είχε τη γλωσσική επιμέλεια του βιβλίου. Σεβάστηκε το ύφος μου. Είναι έντονα υπερασπιστικό. Το διόρθωσε. Το βελτίωσε.
Θα σας εκμυστηρευτώ τις αρχικές φιλοδοξίες μου για το γράψιμο αυτού του βιβλίου. Να συνεισφέρω, ήθελα, στην ιστορική αλήθεια. Ποτέ δεν την θεώρησα αυτονόητη. Σχεδόν τις περισσότερες φορές την γράφουν οι νικητές. Το περιεχόμενό της διεκδικείται.
Με τα χρόνια συμπλήρωσα τις φιλοδοξίες μου αυτές. Ενέταξα τον πυρήνα της εξιστόρησής μου στο πλαίσιο της τελευταίας εικοσαετίας. Άλλος ήταν ο κόσμος μας το 1989, χρόνια της παραπομπής. Εντελώς καινούργιος ο κόσμος μας είκοσι χρόνια μετά, το 2009. Η αναζήτηση των ενδεχόμενων ευθυνών των πολιτικών προσώπων, τότε, ήταν πράξη πολιτικού ρεβανσισμού.
Σε όλο τον κόσμο που έχουμε ιστορική και νομική αναφορά. Την επέβαλλαν οι νικητές. Το 2009, οι θριαμβευτές του 1989 έχουν ηττηθεί ιδεολογικά και προσωρινά πολιτικά. Η αναζήτηση των ενδεχόμενων ποινικών ευθυνών των πολιτικών προσώπων διεξάγεται με άλλους όρους. Εξουσιαστικούς!
Στο βιβλίο μου καταγράφω δύο θέσεις. Η μία έχει το άρωμα της απαισιοδοξίας. Δεν υπάρχουν στο πραγματικό πολιτικό σύστημα μηχανισμοί εσωτερικής ισορροπίας του. Η αναζήτηση ενδεχόμενων ποινικών ευθυνών σε κορυφαία πρόσωπα οδηγεί σε κρίση. Δεν υπάρχουν σοφοί άνδρες ή γέροντες, αν θέλετε.
Η δεύτερη θέση μου αποδίδει μία εκλογικευμένη αισιοδοξία. Στηρίζεται στην ακώλυτη άσκηση όλων των δικαιωμάτων και ελευθεριών του ανθρώπου. Από όλους. Χωρίς φανερά ή κρυφά περιθώρια. Στο ζωντανό πλαίσιο ενός έντιμου κράτους δικαίου. Αυτή η αισιοδοξία με διακατέχει. Τη θεωρώ τεκμηριωμένη. Και με αδιάσπαστη εσωτερική λογική συγκρότηση. Να πω την αλήθεια: από τη φύση μου είμαι αισιόδοξος.
Σας ευχαριστώ όλους σας που ήρθατε και με τιμήσατε. Προηγούμενα είχατε πάρει μία μικρή απόφαση. Τέτοια ώρα; Σας ευχαριστώ και για αυτό!
