Το νερό, για την Περιφέρεια Κρήτης, αποτελεί περιβαλλοντική προτεραιότητα, καθώς η ποιοτική και η ποσοτική κατάστασή του εξαρτάται από ανθρωπογενείς παρεμβάσεις (χρήσεις, ρύπανση κλπ) και αφορά άμεσα τη ζωή, την υγεία, τον πολιτισμό, τον άνθρωπο, τα οικοσυστήματα, το περιβάλλον. Η συνεχής μείωση των διαθέσιμων υδάτινων πόρων και η υποβάθμιση της ποιότητάς τους, εξαιτίας της ρύπανσης από ανθρωπογενείς δραστηριότητες, αποτελεί ήδη και θα αποτελεί, ένα από τα πλέον σημαντικά πεδία άσκησης πολιτικής σε παγκόσμιο επίπεδο. Η πραγματικότητα αυτή γεννά την ανάγκη ευαισθητοποίησης του κοινού και την ορθολογική και επιστημονική διαχείριση των εκμεταλλεύσιμων υδατικών πόρων, εν όψει μάλιστα και της όποιας κλιματικής αλλαγής.
- Η άνιση κατανομή των υδατικών πόρων στο χώρο, καθώς η δυτική Κρήτη δέχεται μεγαλύτερα ύψη βροχών από την ανατολική, όπως και η βόρεια Κρήτη σε σχέση με τη νότια.
- Η ανομοιόμορφη κατανομή των υδατικών πόρων στο χρόνο, καθώς παρατηρείται συγκέντρωση βροχοπτώσεων κατά τη χειμερινή περίοδο.
- Η άνιση κατανομή της ζήτησης ύδατος στο χώρο, η οποία μάλιστα είναι και αναντίστοιχη με την κατανομή των υδατικών πόρων, καθώς οι κυριότερες χρήσεις νερού καταγράφονται σε περιοχές ελλειμματικές (Μεσαρά, Ιεράπετρα κ.α.).
- Η ανομοιόμορφη κατανομή της ζήτησης ύδατος στο χρόνο, η οποία επίσης είναι αναντίστοιχη με την κατανομή των υδατικών πόρων. Για παράδειγμα, ο μεγαλύτερος καταναλωτής νερού που είναι η γεωργία σε ποσοστό 84%, καταναλώνει το νερό την ξηρή περίοδο. Την ίδια περίοδο, ιδιαίτερα το δίμηνο Ιουλίου – Αυγούστου, διπλασιάζεται και η κατανάλωση του νερού ύδρευσης λόγω τουρισμού.
- Η γεωμορφολογία της Κρήτης, η οποία χαρακτηρίζεται από πολλά μικρά υδατορέματα – χειμάρρους και επιφανειακή απορροή μικρής διάρκειας.
- Η γεωλογική δομή της Κρήτης, που λόγω των ορεινών όγκων της, ευνοεί την κατείσδυση και αποθήκευση μεγάλων ποσοτήτων νερού στους υπόγειους καρστικούς υδροφορείς.
- Η υφαλμύρωση από φυσικά αίτια των μεγάλων καρστικών πηγών της ανατολικής ακτής (Αλμυρός Ηρακλείου, Αλμυρός Αγίου Νικολάου, πηγές Μαλαύρας κλπ).
- Το μεγάλο ανάπτυγμα ακτών, με αποτέλεσμα η εντατική εκμετάλλευση των παράκτιων υπόγειων υδροφορέων να οδηγεί στην υφαλμύρωσή τους.
- Η ρύπανση των υπόγειων υδροφορέων από διάφορους ανθρωπογενείς παράγοντες (γεωργία, βιομηχανία κ.α.).
Προτάσεις της υπηρεσίας μας
Με βάση τα παραπάνω, οι προτάσεις μας επικεντρώνονται στα εξής:
- Την εκπόνηση των διαχειριστικών σχεδίων για κάθε λεκάνη απορροής που προωθείται από την Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων του ΥΠΕΧΩΔΕ, σε εφαρμογή της οδηγίας 2000/60/ΕΚ.
- Τη συμπλήρωση του δικτύου των σταθμών παρακολούθησης των υπόγειων και επιφανειακών υδάτων της Κρήτης καθώς και των αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών.
- Την εφαρμογή και τον έλεγχο των μέτρων προστασίας των προστατευόμενων περιοχών (NATURA, βιότοποι κ.α.).
- Την ολοκλήρωση-ωρίμανση των νέων υδροληπτικών έργων (φράγματα, εμπλουτισμός υδροφορέων, εντοπισμός αξιοποιήσιμου νερού στους εκτεταμένους καρστικούς υδροφορείς του νησιού κλπ), που έχουν προταθεί από τους αρμόδιους φορείς, η οποία ταυτόχρονα με την ολοκλήρωση των υπό κατασκευή έργων θα αμβλύνει το αρνητικό ισοζύγιο μεταξύ προσφοράς και ζήτησης των υδατικών πόρων της Κρήτης.
- Την προσπάθεια αξιοποίησης των υφάλμυρων πηγών, με ιδιαίτερη έμφαση στις πηγές Αλμυρού Ηρακλείου, Γεωργιούπολης , Κουρνά και Αλμυρού Αγίου Νικολάου.
- Την επιβολή αυστηρών κυρώσεων σε αυτούς που παραβαίνουν το Ν. 3199/2003 για την «Προστασία και διαχείριση των υδάτων-Εναρμόνιση με την οδηγία 2000/60/ΕΚ» και των κανονιστικών διατάξεων που εκδίδονται κατ’ εξουσιοδότησή του.
- Την επιβολή απαγορευτικών μέτρων στις περιοχές που παρατηρείται πρόβλημα, καθώς και του ελέγχου εφαρμογής τους.
- Την προστασία των επιφανειακών και υπόγειων νερών από τα βιομηχανικά απόβλητα (ιδίως του μεγάλου αριθμού ελαιοτριβείων) και από τα αστικά λύματα με ολοκλήρωση των εγκαταστάσεων επεξεργασίας βιομηχανικών αποβλήτων και αστικών λυμάτων.
- Τη δρομολόγηση έργων αξιοποίησης των επεξεργασμένων εκροών των βιολογικών καθαρισμών, ειδικά στις μεγάλες πόλεις (π.χ. Ηρακλείου, Ιεράπετρας, Αγ. Νικολάου κ.α.) μετά από κατάλληλους ελέγχους και υπό προϋποθέσεις.
- Την επιλογή της στάγδην άρδευσης ως του πιο κατάλληλου συστήματος για την εξοικονόμηση νερού.
- Την άρδευση τις νυκτερινές ώρες ή νωρίς το πρωί και αργά το απόγευμα για την αποφυγή μεγάλης εξάτμισης καθώς και όταν η ένταση του ανέμου δεν είναι μεγάλη.
- Την προσαρμογή της άρδευσης (διάρκεια ποτίσματος-επανάληψη) στις εδαφικές συνθήκες μετά από οδηγίες των τοπικών γεωπόνων.
- Την τοποθέτηση υδρομέτρων για τον έλεγχο της ποσότητας του νερού που χρησιμοποιείται στην άρδευση.
- Τον τακτικό έλεγχο και συντήρηση τόσο των δικτύων μεταφοράς, όσο και των δικτύων διανομής, προς αποφυγή διαρροών που οδηγούν σε απώλειες νερού.
- Την προσαρμογή της άρδευσης στη διαθέσιμη ποσότητα νερού.
- Τον περιορισμό, κατά το δυνατόν, των υδροβόρων καλλιεργειών.
- Την αποτροπή της υπεράντλησης σε όλες τις περιοχές και κατά μείζονα λόγο σε αυτές που παρουσιάζουν έντονο πρόβλημα, προς αποφυγή της δραματικής πτώσης της στάθμης και της επιδείνωσης της υφαλμύρωσης των παράκτιων υδροφορέων.
- Τη διαφύλαξη της ποσότητας και της ποιότητας του νερού ύδρευσης.
- Την εφαρμογή κατάλληλης τιμολογιακής πολιτικής για την αποτροπή της σπατάλης του νερού.
- Την ενημέρωση των πολιτών για τον τρόπο βιώσιμης διαχείρισης του νερού.
- Την αύξηση της διαθέσιμης ποσότητας πόσιμου νερού με αφαλάτωση των υφάλμυρων πηγαίων και υπόγειων νερών με χρησιμοποίηση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.
- Τη συνδυασμένη διαχείριση επιφανειακών και υπόγειων νερών.
- Την προετοιμασία για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που αναμένονται λόγω των κλιματικών αλλαγών.
