Μοιάζει σα μία αυτό-εκπληρωμένη προφητεία η κατάσταση που διαμορφώνεται στο νομό Χανίων. Μία πορεία η οποία τώρα γίνεται ορατός ο τελικός προορισμός της πέρα απ’ τα τεχνάσματα και τις ωραιοποιήσεις. Ένας κατήφορος που τώρα παίρνει τη μορφή που του αναλογεί σε απόλυτο βαθμό και θεσμικά. Αυτόν τον οποίο βιώνουμε και στην απτή καθημερινότητά μας. Και που να πρωτοσταθούμε… Στην επί χρόνια συζήτηση για την αναγκαιότητα ή μη της παρουσίας των στρατιωτικών βάσεων; Στην αδυναμία και στο άσκοπο των αντιδράσεων που εκφράζανε οι υποστηρικτές του καθεστώτος τους; Στα εν δυνάμει οφέλη που προσφέρει η παρουσία τους; Στους λόγους περί «υπουργών εξωτερικών» πολιτικών και τοπικών ΜΜΕ;
Στην προσπάθεια γραφικοποίησης όσων επέμεναν στον αρνητικό αντίκτυπο για το μέλλον της περιοχής και την εξάρτηση που συνεπάγεται η παρουσία των βάσεων; Στους λόγους πολιτικών περί οικονομικής κρίσης και των εσόδων που χάνονται εξαιτίας αυτών των λίγων «γραφικών», «κολλημένων» μυαλών; Στην ένοχη σιωπή κάποιων άλλων; Ή, ακόμα, στις συζητήσεις για την ανάγκη δημιουργίας δεξαμενών καυσίμων; Στην έξαρση της εξάρτησης της νεολαίας από κάθε λογής ναρκωτικά; Στις φιλανθρωπικές «εθελοντικές» εκδηλώσεις των της Βάσης και στις «εμπορικές συμφωνίες»; Σήμερα, τα Χανιά, με σταθερό βηματισμό μετατρέπονται στη χαβούζα της Κρήτης. Ψυχιατρικός τουρισμός για τους στρατιώτες των βάσεων, υποβάθμιση του λιμανιού και του αεροδρομίου, επέκταση των εγκαταστάσεων της ΔΕΗ στην Ξυλοκαμάρα, εκ νέου αμφισβήτηση του καθεστώτος του Εφετείου.
Κι αναρωτιόμαστε, πόσο χειρότερα θα ήταν τα πράγματα για την ποιότητα ζωής μας αν δεν υπήρχαν αυτοί οι άνθρωποι που δραστηριοποιούνται σε μία σειρά ζητημάτων (πέρα απ’ αυτό των Βάσεων) ουσιαστικά υψώνοντας τείχη στις όποιες άλλες προσπάθειες περαιτέρω χειροτέρευσης των προοπτικών για ένα σταθερής ποιότητας και ανεκτό επίπεδο ζωής στο νομό. Πράγματι, η σημερινή κατάσταση δεν είναι καινούργια. Κτίστηκε σε βάθος χρόνου, διαμόρφωσε και διαμορφώθηκε από μία λογική ηττοπάθειας, συναλλαγής και διαφθοράς των συνειδήσεων με επικάλυμμα έναν ψευδεπίγραφο ρεαλισμό, έναν μπακαλίστικο τυχοδιωκτισμό του «ότι αρπάξουμε» εκ μέρους αυτών που θα χαρακτηρίζαμε ως «κεφαλές» του νομού. Σε αυτή την προσπάθεια, δυστυχώς, σημαντικό ρόλο έπαιξαν και αρκετές τοπικές εφημερίδες. Και βεβαίως, θ’ αποτελούσε μέγιστη αφέλεια αν κάποιος έμενε σε αυτό που φαίνεται. Αν δεν δούμε ποιος είναι ο άμεσα ωφελημένος από την (μη αναστρέψιμη;) κατάσταση που διαμορφώνεται.
Αν πιστέψουμε πως οι Η.Π.Α. με την παρουσία τους εδώ μέσω των στρατιωτικών βάσεων δεν έπαιξαν κάποιο ρόλο. Αν όχι μέσω άμεσων πιέσεων, τουλάχιστον μέσω της διαμόρφωσης των συνθηκών οι οποίες ευνοούν την περαιτέρω υποβάθμιση και την περαιτέρω εξάρτηση του τόπου από την παρουσία τους. Όταν μάλιστα, για όσους θυμούνται, στον αγώνα για την επικράτηση στις νομαρχιακές εκλογές της 15ης Οκτωβρίου 2006, μεγάλης βαρύτητας ήταν και η συζήτηση για το ποια πρέπει να είναι η σχέση του νομού με τις στρατιωτικές βάσεις.
Λοιπόν, τώρα, όπως ήταν και ο τίτλος του άρθρου της εφημερίδας μας για εκείνη τη μέρα, βλέπουμε το «μαύρο φως». Τα μεσοπρόθεσμα αποτελέσματα είναι πλέον ορατά. Μεγέθυνση της εξάρτησης του νομού συνολικά από το καθεστώς των Βάσεων με περαιτέρω μεγέθυνση του ρόλου τους στις επιλογές που κάνουμε για την πορεία που χαράσσει ο νομός, σε οικονομικό, πολιτικό, κοινωνικό επίπεδο. Όσο για τα μακροπρόθεσμα; Εκεί, έχουμε ακόμα κάποιο λόγο, πριν φτάσουμε στον πάτο του πηγαδιού, κι αν μπορούμε να σταματήσουμε την πτώση. Κι ας σταματήσουμε να αυτοκοροϊδευόμαστε επιτέλους. Όταν δεν έχεις αξιοπρέπεια δε σε σέβεται κανείς. Γιατί, εν τέλει, δε μπορείς να τα έχεις καλά και με τον θεό και με τον σατανά. Όταν διακυβεύονται τόσα πολλά στην περιοχή, όταν σκύβεις τόσο πολύ στις υποκλίσεις…
Παραθέτουμε το άρθρο όπως είχε δημοσιευθεί, στο φύλλο της 15ης Οκτωβρίου 2006, χωρίς περαιτέρω σχολιασμό.
Υπάρχει ένα σχέδιο ή μία αναγκαιότητα αν προτιμάτε, για έναν συγκεκριμένο εγκλωβισμένο πληθυσμό, σε μία συγκεκριμένη περιοχή, στον οποίο γνωστοποιείται πως ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που αποτελούν αυτό το σύνολο πρόκειται να πεθάνει, ούτως ή άλλως, με ή χωρίς κάποια αποζημίωση, λόγω συγκεκριμένων συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί, λ.χ. κάποιου πειράματος που πρέπει αναγκαστικά να πραγματοποιηθεί για να σωθούν εκατομμύρια ζωές ή κάποιας γενικότερης στρατηγικής της οποίας ο θάνατος αυτών των ανθρώπων αποτελεί μία τακτική ιδιομορφία της. Έχω γνώση του γεγονότος πως φαντάζει απολύτως έξω από την πραγματικότητα.
Ας προσποιηθούμε όμως πως κάτι τέτοιο συμβαίνει, είναι εφικτό, σε ένα απολυταρχικό, ολοκληρωτικό καθεστώς. Δίνεται η επιλογή σε αυτόν τον συγκεκριμένο πληθυσμό να συγκροτήσει μία επιτροπή, δημοκρατικά (…), η οποία θ’ αποφασίσει όχι αν δεν θέλουν να πεθάνουν (κι όχι δολοφονηθούν) αλλά αν επιθυμούν να παλέψουν για κάποια αποζημίωση για τον τυχαίο (σε σχέση με το ποιος/ποια ακριβώς θα πεθάνει και τον ακριβής αριθμό των νεκρών) θάνατό τους. Θα το θεωρούσατε λογικό αυτό το δίλημμα; Θα θεωρούσατε λογικό να παίξετε με τις πιθανότητες και να «κερδίσετε»; Δεν θα χαρακτηρίζατε αυτή την κατάσταση ολοκληρωτική και τα εμφανή αποτελέσματά της άρρωστα αν και μέσα στα διακριτά όρια της ανθρώπινης ύπαρξης;
Ηθικά, σήμερα, όσο άκαιρη και περιττή εν πολλοίς κι αν θεωρείται η όποια συζήτηση γύρω από τι είναι ηθικό, θα ήταν αποδεκτό; Το γεγονός πως ο θάνατος είναι «τυχαίος» αρνιέται το αρχικό δίλημμα που θέσαμε ή του δίνει ακόμα περισσότερη έμφαση; Όταν έχεις βρεθείς ήδη στη θέση να αρνηθείς να δώσεις την ζωή σου ή αυτή του παιδιού σου, γνωρίζοντας εκτός των άλλων πως θα πεθάνει με ένα φρικτό, οδυνηρό, σαδιστικό τρόπο, για οποιοδήποτε χρηματικό ποσό, πως να δεχτείς να ρισκάρεις τον θάνατό σου ή κάποιου που αγαπάς με τον ίδιο ή και χειρότερο πόνο για ένα μικρό σχετικά ποσό, που θα μοιραστεί σε ισόνομες ποσότητες σε όσους επιβιώσουν; Κι αν υποθέσουμε πως αυτοί που θα επιβιώσουν δεν θα λάβουν όλοι κάποια «ανταμοιβή» μα μόνο κάποιοι επίλεκτοι, ένας πολύ συγκεκριμένος αριθμός ανθρώπων, κι αυτοί ανάλογα με το πόσο θα υποστηρίξουν την λογική του όλου επιχειρήματος γνωρίζοντας κι οι ίδιοι πως έτσι θέτουν την ίδια τους τη ζωή σε κίνδυνο; Ποιος λογικός άνθρωπος θα έμπαινε σε αυτήν την λογική;
Ας πούμε τώρα πως λόγω της κατάστασης της ήδη διαμορφωμένης σε αυτό το υποθετικό σενάριο μέσα σε αυτόν τον πληθυσμό έχει τελικώς κυριαρχήσει η λογική πως αποτελεί ηλιθιότητα να μην δέχεσαι την κάποια ανταμοιβή και πέραν τούτων γραφική η όποια προσπάθεια άρνησης του διλήμματος με το σκεπτικό πως αυτός που αντιστέκεται, πέρα από τις λίγες πιθανότητες επιτυχίας, λόγω και της τόσο κυρίαρχης θέση του διλήμματος και της λογικής του, ο θάνατός του, εξαιτίας αυτής της άρνησής του, δεν θα έχει κάποια «ανταλλακτική αξία», άρα, σύμφωνα με το κυρίαρχο σκεπτικό, θα είναι άσκοπος, ενώ αντιθέτως, ο ρεαλιστικά σκεπτόμενος, ο αποδέκτης της λογικής και υποστηρικτής της, σε περίπτωση που ζήσει ή και του «τυχαίου» θανάτου του θα επιβραβευθεί αδρά. Αν δηλαδή αυτή η αποδοχή θεωρούταν η πρέπουσα αντίδραση και αντιθέτως η αντίσταση, άλογη και γραφική;
Αν είχαν αντιστραφεί οι όροι της πραγματικότητας και ρεαλιστικό ήταν το απάνθρωπο, δεν θα δεχόσασταν πως αυτή η γενικότερα περιγραφόμενη υποθετική πραγματικότητα αποτελεί μία αποτελεσματικότερη εξέλιξη του αρχικού διλήμματος που θέσαμε σε προσωπικό επίπεδο, δηλαδή το σημείο εκείνο που εξαφανίζεται το προσωπικό, η σχέση μεταξύ δολοφόνου και θύματος; Μία, αν το θέλετε, αντικειμενοποίηση των συνθηκών του εγκλήματος;
Σε μία τέτοια κατάσταση, πως θα μπορούσε να περιγραφεί, κοιτάζοντας απ’ έξω, η θέση αυτού που προσπαθεί ν’ αποκομίσει το μέγιστο κέρδος; Αν δινόταν η δυνατότητα να διαπραγματευθείς τον θάνατό σου, πόσο θα κόστιζε η ζωή σου, επιστρέφοντας στο αρχικό μας ερώτημα;
Αν δεχτούμε πως η πολιτική συνεπάγεται μία ηθική στάση, κοινωνική ή κι αντι-κοινωνική, ανήθικος σήμερα φανερώνεται ο πολιτικά εύπλαστος. Ο δολοφόνος δεν μπορεί να είναι ανήθικος. Αντιθέτως, οι ενέργειές του πηγάζουν από μία ιδιόμορφη ηθική, την οποία μπορεί να υποστηρίξει και να επιβάλλει στους άλλους. Το θύμα αυτής της λογικής που αντιστέκεται, ερχόμενος σε σύγκρουση, και αρνούμενος την «ανταλλακτική» αξία φανερώνεται ως μία ηθική ύπαρξη σε σχέση με τον εαυτό του και τον πληθυσμό με τον οποίο βιώνει το δίλημμα, σε άμεση εξάρτηση με τον θύτη.
Αντιθέτως ως ανήθικος φανερώνεται ο α-διάφορος, ο α-παθής, ο ρεαλιστικά εύπλαστος και, αν προτιμάται, ο πολιτικά ρεαλιστής. Η διαφθορά της συνείδησης φανερώνεται ως μία αναγκαία συνθήκη για την επιτυχή έκβαση του εγκλήματος και μέσα στο ήδη διαμορφωμένο πλαίσιο η επιτυχία πηγάζει από την πληθυσμιακή αποδοχή του αναπόφευκτού του, την ρεαλιστική αποδοχή του διλήμματος και του αξιακού συστήματος που συνεπάγεται, του δολοφόνου. Η δημιουργία δηλαδή μίας κοινής λογικής που να ταιριάζει στις ανάγκες αυτού που ετοιμάζεται να συντελέσει ένα έγκλημα.
Ας πραγματώσουμε τώρα σε αυτό το σημείο αυτήν την λογική στην καθημερινότητά μας. Ας προσπαθήσουμε να βρούμε αυτές τις λέξεις που θα βάλλουν αυτήν την υπόθεση μέσα στα πλαίσιο αυτού που βιώνουμε. Δύο λέξεις: «αντισταθμιστικά οφέλη». Να δύο κοινά αποδεκτά όμορφες λέξεις που ίσως θα έπρεπε να χρησιμοποιήσω για να γίνω πιο κατανοητός. Να ένας συνδυασμός ακατανίκητος, ικανός να αποσιωπήσει τι αντισταθμίζεται και ποια τα πραγματικά οφέλη. Η φανερή ουδετερότητα αυτού του συνδυασμού λέξεων τόσο χρήσιμη, τόσο αναγκαία. Ένα ταχυδακτυλουργικό κόλπο που όταν ο μάγος τραβάει το χέρι από το καπέλο, αυτό που βλέπω είναι μόνο το κεφάλι του λαγού. Το σώμα του έμεινε μέσα στην χωρίς φως τρύπα του, σαπίζει στο βάθος κάποιου κήπου. Το χειροκρότημα του κοινού απέδειξε πως το τρικ ήταν επιτυχημένο και η μεταμόρφωση έχει ολοκληρωθεί.
Μα αν η δολοφονία είναι παράνομη, και το να δώσεις ως αντάλλαγμα χρήματα για να δολοφονήσεις κάποιον δεν κάνει λιγότερο παράνομη αυτήν την πράξη, τότε πως μπορεί να νοηθεί ως αποδεκτή η πραγματικότητα του «αντισταθμιστικού οφέλους»; Δεν θα λέγατε πως το «αντισταθμιστικό όφελος» είναι ουσιαστικά το απόλυτο τέχνασμα για την εγκαθίδρυση της ηγεμονίας της λογικής του εγκληματία άρα και της νομιμοποίησης της δολοφονίας εις βάρος του συνόλου των υπολοίπων υποψήφιων (τυχαίων) θυμάτων; Δεν είναι φανερή η σχέση μεταξύ του διεφθαρμένου και του κοινά αποδεκτού, του «παράνομου» με το «νόμιμο» όταν η πράξη ουσιαστικά παραμένει η ίδια και αυτό που αλλάζει είναι η αντίληψή και αντιμετώπισή μας σε σχέση με αυτό καθ’ αυτό το έγκλημα;
Δεν είναι φανερό πως η ανηθικότητα μα συνάμα και η αποτελεσματικότητα του «νόμιμου» εγκλήματος είναι κατά δυσθεώρατα μεγέθη μεγαλύτερη απ’ αυτή του «παράνομου» εγκλήματος μόνο και μόνο επειδή στη «νόμιμη» σχέση που διαμορφώνεται αφανίζεται το πτώμα και καλύπτεται το έγκλημα εκ της αποδοχής του ως «φυσικό» όσο αφύσικο στην ουσία του και πέρα από κάθε λογική κι αν είναι; Δεν θα σκύβατε συγκαταβατικά το κεφάλι σας αν τονίζαμε πως η διαφθορά των συνειδήσεων στην νόμιμη κατάσταση που διαμορφώνεται είναι θεμελιακή και γι’ αυτό τόσο κρυφή, κουκουλωμένη, σιωπηλή έτσι ώστε να φαντάζει το πραγματικό ψεύτικο και το ψεύτικο αληθινό; Έτσι ώστε αυτό που φάνταζε ως φυσική αντίδραση τώρα να φαντάζει ως χωρίς λόγο ύπαρξης;
Ποιος είναι τελικά ποιο διεφθαρμένος, ο «νόμιμος» ή ο «παράνομος»; Ποια πραγματικότητα είναι περισσότερο διαστρεβλωμένη, η «νόμιμη» ή η «παράνομη»; Ρητορικά ερωτήματα και τίποτα παραπάνω ενός αφελούς. Η κατάσταση είχε κτισθεί με κάθε λεπτομέρεια, το έγκλημα συντελείται κι ο νόμος αποτελούσε τον καλύτερο σύνεργό του, η σιωπή μας φανερώνει την φυσική του θέση ως κυρίαρχο στοιχείο της ζωής μας και οι «παρανομία», η «διαφθορά» το άλλοθί του, η αναγκαία συνθήκη εξέλιξής του. Ας αφήσουμε λοιπόν τους διεφθαρμένους στην άκρη. Αυτοί δεν φταίνε σε τίποτα. Η ολοκληρωτική καταστροφή όμως δεν μπορεί άλλο να περιμένει. Πόσο βαθιά φτάνει λοιπόν η τρύπα του λαγού; Το μόνο που βλέπω είναι μαύρο φως.
Α.Σ.
