Το Νεροχώρι ένα χωριό της Επαρχίας Αποκορώνου που στα παλιότερα χρόνια αριθμούσε περί τους 150 κατοίκους βρίσκεται δυτικά από το χωριό Άγιοι Πάντες (πρώην Μπαμπαλί του Χάνι) εκεί που βρίσκεται δίπλα η νέα με την παλαιά Εθνική οδό. Η ιστορία του χωριού άρχισε να παρουσιάζει ενδιαφέρον βασικά από τα χρόνια της γερμανικής κατοχής εξ’ αιτίας της ενεργούς συμμετοχής κατοίκων της στην εθνική και σε συνέχεια στην δημοκρατική αντίσταση.
Βασικό στέλεχος της περιοχής, σε συνέχεια της επαρχίας Αποκορώνου αλλά και του Ν. Χανίων ήταν ο καθηγητής φιλολογίας ηλικίας 23 με 24 χρόνων, Κώστας Ηλιάκης, ο οποίος από το πανεπιστήμιο ακόμα ήταν μέλος της ΟΚΝΕ(Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Ελλάδας). Την εποχή εκείνη οι νέοι στην ύπαιθρο με πανεπιστημιακή μόρφωση ήταν ελάχιστοι γι’ αυτό το κύρος του στη γύρω περιοχή ήταν μεγάλο κι αυτό τον βοήθησε να βάλει βάσει αντιστασιακών οργανώσεων σε βασικά χωριά της Επαρχίας.
Από τις πρώτες μέρες της κατοχής πέρασαν από ο σπίτι του όλοι οι κομμουνιστές που δραπέτευσαν από τη Γαύδο που αποτέλεσαν βασικά στελέχη του αγώνα και της αναδιοργάνωσης των παράνομων οργανώσεων του ΚΚΕ. Στην πορεία από καταδότες της περιοχής έγινε γνωστή ξη δράση του στους Γερμανούς και μια μέρα Γκεσταμπίτες πήγαν για να τον συλλάβουν. Έκαναν όμως λάθος το χωριό και τον ζήτησαν στους Άγιους Πάντες οπότε κάτοικοι τους είπαν ότι δεν ήταν αυτό το χωριό του, αλλά το Νεροχώρι. Τη συζήτηση άκουσε ο Σγουάκης Μιχάλης , ο οποίος έτρεξε από κοντινότερο δρομάκι και τον ειδοποίησε να φύγει, όπως και έκανε. Από τότε έπαιρνε προφυλακτικά μέτρα και μετά έφυγε στην πόλη των Χανίων και τη γύρω περιοχή ως μέλος της Περιφερειακής Επιτροπής Χανίων του ΚΚΕ.
Μετά την απελευθέρωση ανέλαβε τη Δ/νση της «ΛΕΥΤΕΡΙΑΣ» όργανο της Π.Ε. Χανίων του ΚΚΕ και σε συνεχείς διαστήματα Γραμματέας των Περιφερειακών Επιτροπών Ρεθύμνου και Ηρακλείου του ΚΚΕ. Την περίοδο του Εμφύλιου πολέμου βγήκε στην παρανομία πιάστηκε και δικάστηκε σε ισόβια δεσμά. Μετά την απελευθέρωση του διετέλεσε για ένα διάστημα Γραμματέας της ΝΕ Χανίων της ΕΔΑ.
Λογικό ήταν στο ίδιο το χωριό του Κώστα να συγκροτηθούν από νωρίς οργανώσεις του ΕΑΜ, του ΚΚΕ και αργότερα της ΕΠΟΝ αλλά και Αετόπουλα. Όλοι οι κάτοικοι του χωριού εκτός από πέντε οικογένειες συμμετείχαν ως μέλη ή οπαδοί των αντιστασιακών οργανώσεων μαζί και στον ένοπλο αγώνα. Στον μόνιμο και εφεδρικό ΕΛΑΣ συμμετείχαν ο Διμοιρίτης Δημήτρης Ηλιάκης που διακρίθηκε και στη Μάχη της Παναγιάς, οι Μαραγκουδάκης Επαμεινώντας, Αγγελής Ηλιάκης, Λευτέρης, Γιάννης, Γιώργης, Παντελής, Κώστας, Ηλίας και Θοδωρής Ηλιάκης, Γιάννης Αποστολάκης, Σήφης Μανταδάκης και ο δεκανέας Χρήστος Γαλανάκης. Ενεργό μέλος του ΕΑΜ ήταν και ο παπάς Νικολής Αποστολάκης, στο σπίτι του οποίου συνέρχονταν επαρχιακές συσκέψεις του ΕΑΜ Αποκορώνου και φυλάσσονταν και ο πολύγραφος με την γραφομηχανή για την εκτύπωση προκηρύξεων . Στην Επιτροπή του ΕΑΜ της Επαρχίας Αποκορώνου συμμετείχε για ένα διάστημα ο καθηγητής Θεολογίας Μιχάλης Γαλανάκης, μετέπειτα Μητροπολίτης Κισάμου και Σελίνου Ειρηναίος Γαλανάκης.
Στο μικρό χωριό λειτουργούσαν και οι οργανώσεις της Επιμελητείας του Αντάρτη και της Εθνικής Αλληλεγγύης που έστηνε ακόμα και καζάνι για εκτοπισμένους από τους Γερμανούς κατοίκους του Νιο Χωριού που βρήκαν φιλοξενία στο Νεροχώρι.
Μετά την απελευθέρωση οι οργανώσεις του ΕΑΜ και της ΕΠΟΝ συνέχισαν την δραστηριότητας τους πολιτικό και πολιτισμικό τομέα, λειτούργησε λέσχη της ΕΠΟΝ, οργανώνοντας εκδρομές από την περιοχή και άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις και παρείχε βοήθεια σε οικογένειες που στερήθηκαν τους δικούς τους είτε είχαν ανάγκη, σκάψιμο, αμπελιών, τσιμεντένιες ταράτσες κ.α.
Αμέσως μετά την απελευθέρωση δυνάμεις της ΕΟΚ με επικεφαλής τους Μπαντουβάδες μαζί και με επιλεγμένες δυνάμεις της Εθνοφρουράς εξόρμησαν από το Ρέθυμνο για να μεταφέρουν στον Αποκόρωνα και σε συνέχεια σε όλο το Νομό το μονόπλευρο εμφύλιο πόλεμο από το Ν. Ρεθύμνου. Για αρκετές μέρες δυνάμεις του ΕΛΑΣ Αποκορώνου (γιατί η 5η Μεραρχία και το τέλος του πολέμου είχε διαλυθεί) απέκρουσαν την επίθεση μπροστά όμως από τις πολυάριθμες δυνάμεις των επιτιθέμενων και τελειότερα εξοπλισμένων οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ υποχώρησαν. Στην άνιση αυτή μάχη σκοτώθηκε ο ΕΛΑΣίτης Δημήτρης Μπολιουδάκης από το Νεροχώρι.
Με την έναρξη του εμφυλίου πολέμου στην Κρήτη στις 22 Απρίλη του 1947 άρχισαν και οι διώξεις των πιο δραστήριων αγωνιστών οι οποίοι αναγκάστηκαν να παίρνουν μέτρα για αν αποφύγουν την σύλληψη . Σε συνέχεια κλήθηκαν μερικοί για το στρατό, με σκοπό φυσικά να πολεμήσουν στο Γράμμο και στο Βίτσι συναγωνιστές τους στα χρόνια της φασιστικής κατοχής, με κίνδυνο φυσικά και της ίδιας της ζωής τους. Όσοι αρνήθηκαν μπήκαν στην παρανομία και σε συνέχεια εντάχτηκαν στο Δημοκρατικό Στρατό. Απ’ αυτούς σκοτώθηκαν οι Αγγελής, και Ηλίας Ηλιάκης και τραυματίστηκε βαριά ο Γιάννης Ηλιάκης, ενώ ο Γιώργης Ηλιάκης πιάστηκε από νωρίς και καταδικάστηκε από το Έκτακτο Στρατοδικείο Χανίων σε εικοσαετή φυλάκιση και ο Ανδρέας Πετακάκης που δικάστηκε σε 4 χρόνια φυλάκιση.
Δραματικό τέλος είχε και ο παπάς Νικολής Αποστολάκης που πιάστηκε από Μαύδες και τον βασάνισαν απάνθρωπα και τον πέταξαν στον «Κόκκινο γκρεμό» πριν από τις φυλακές του Καλαμιού, όπου κτίστηκε και μικρό εικονοστάσι. Στο κολαστήριο του Μακρονησίου στάλθηκαν οι Πέτρος Κακουράκης, Μαρία Πετακάκη το γένος Ηλιάκη με τη μητέρα της Παρασκευή και το δυο χρονών αγοράκι της Μιχάλη. Στην Ανατολική Κρήτης εκτοπίστηκαν πολλοί κάτοικοι άνδρες και γυναίκες μαζί και ο Παπάς Παντελής Ηλιάκης.
Και στα χρόνια του αντιδικτατορικού αγώνα το μικρό χωριουδάκι κατάθεσε την προσφορά του. Μια σύλληψη αναπήρου αγωνιστή και κράτησή του για ένα χρόνια στο ερημονήσι της Γαύδου και σύλληψη του αδελφού του που διώχθηκε από την πρώτη μέρα της δικτατορίας πιάστηκε μετά από δέκα μήνες και απολύθηκε από τις φυλακές δεκαπέντε μέρες μετά την πτώση της Χούντας.
Αυτή είναι η πραγματική ιστορία του μικρού χωριού που ακλούθησε την τύχη των άλλων χωριών της υπαίθρου και σήμερα κατοικείται μόλις από τριάντα κατοίκους.
Λ. Η.
