Η τάξη και η αταξία ενυπάρχουν στα πάντα. Το ευμετάβλητο σημείο ισορροπίας κάθε δυναμικού συστήματος είναι αποτέλεσμα της διαρκούς σύγκρουσης των αντιθέτων. Έτσι και στην οικονομία, όπου κάθε φορά καλείται να διαχειριστεί ανάγκες και πόρους διαφορετικών τάσεων, συμφερόντων και κοινωνικών αιτημάτων. Σημαντική προϋπόθεση για τη βέλτιστη θέση απόδοσης του λειτουργικού μοντέλου είναι το οικονομικό σύστημα να βρίσκεται σε ηρεμία και τάξη. Κυρίως στο πεδίο σύγκρουσης των δυνάμεων που αναπτύσσονται, όπου θα πρέπει να είναι ελεγχόμενες και όσο το δυνατόν προβλέψιμες.
Του ΛΕΥΤΕΡΗ ΚΟΥΛΙΕΡΑΚΗ*
Νομίζω πως αυτό το υπεραπλουστευμένο σκεπτικό όχι μόνο δεν κατευνάζει τις ροπές ανισορροπίας, αντιθέτως επιτείνει τη χαοτική συμπεριφορά της εθνικής οικονομίας διότι αφήνει εκτεθειμένο στους κινδύνους αστάθειας το σύνολο του παραγωγικού ιστού της χώρας.
Το σχέδιο της ελληνικής κυβέρνησης είναι ανεπαρκές. Η προσωρινή τόνωση της ρευστότητας μέσα από τις τράπεζες, η πλασματική διόρθωση του αριθμοδείκτη χορηγήσεων-καταθέσεων και η μερική αποκατάσταση της πίστης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν απαντούν στο δομικό πρόβλημα της κρίσης. Εκτός από αντιαναπτυξιακό, είναι πολιτικά αφελές, κοινωνικά άδικο και οικονομικά επώδυνο για τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα. Επίσης το ταμείο κατά της φτώχειας που αναφέρεται ως μηχανισμός εξομάλυνσης των ανισοτήτων που παράγει η καλπάζουσα ύφεση, είναι ανεπαρκές.
Ελληνικό παράδοξο είναι ότι ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μειώνει τα επιτόκια, στην εγχώρια αγορά χρήματος αυξάνουν τα δάνεια χορηγήσεων, με τα καταναλωτικά να εκτροχιάζονται πλήρως. Αγοράζουν ακριβά, λένε οι τραπεζίτες. Ακούγεται και το επιχείρημα ότι αυτή η ανωμαλία είναι εισαγόμενο σύμπτωμα του ανεξήγητου χαοτικού φαινομένου, αφού ενώ ανακοινώνεται η γενικευμένη μείωση των επιτοκίων, την ίδια στιγμή οι χρηματιστηριακοί δείκτες διεθνώς κατρακυλούν σε όλα τα ταμπλό ανεξήγητα. Δεν είναι ανακριβές, είναι η μισή αλήθεια, γιατί ο φορέας εισαγωγής του προβλήματος είναι το στρεβλό, εγχώριο τραπεζικό σύστημα.
Ετούτη η κρίση θα μπορούσε να είναι μια καλή ευκαιρία υπέρβασης των αιτίων της. Όμως, εναλλακτική πρόταση φυγής προς τα εμπρός δεν υπάρχει, αν δεν τεθεί ως βάση συζήτησης η συνολική επαναδιαπραγμάτευση του Συμφώνου Σταθερότητας και του μοντέλου διαχείρισης των μακροοικονομικών. Αντί αυτού, ουδέν. Σε πρακτικό επίπεδο η αναποτελεσματική ενίσχυση της ρευστότητας οδηγεί την εγχώρια αγορά σε ασφυξία.
Χρειάζεται άμεσα να κινηθούμε με μια γενναία στροφή προς το προοδευτικότερο, ενεργοποιώντας συντονισμένα το σύνολο των παραγωγικών δυνάμεων του τόπου. Το μέτωπο που θα ανακόψει τον κίνδυνο γενικευμένης ύφεσης είναι πρωτίστως ευθύνη του κράτους, με τη στοχευμένη αύξηση των δημόσιων δαπανών και τη θωράκιση της αγοράς με κανόνες. Θεσμικός έλεγχος του κερδοφόρου τραπεζικού κλάδου, καθώς και η εμπράγματη στήριξη των υπερχρεωμένων νοικοκυριών, των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των πυλώνων της παραγωγικής βάσης της ελληνικής οικονομίας, είναι μέτρα μιας πιο αποτελεσματικής και λιγότερο άδικης πρότασης. Η καθετοποιημένη τροφοδότηση της αγοράς με την αναγκαία ρευστότητα, κατά τη γνώμη μου πρέπει να περνά από τα στεγνωμένα δίκτυα της πραγματικής οικονομίας και των νοικοκυριών.
Η εισοδηματική και η φορολογική πολιτική είναι εργαλεία που στον υπό ψήφιση προϋπολογισμό λειτουργούν ανασταλτικά, επικαλούμενοι οι συντάκτες του τα ελλείμματα, καθώς και την αύξηση του κόστους παραγωγής. Ισως να ακούγεται ακραίο, όμως μέτρα τόνωσης της συνολικής ζήτησης δεν αποδίδουν αν δεν στηρίζονται στην πραγματική αύξηση -πολύ πάνω απ’ τον πληθωρισμό- των μισθών και των ημερομισθίων. Η προσπάθεια ισοσκέλισης των κρατικών εσόδων και δαπανών με την αύξηση των άμεσων φόρων, ενώ διατηρείται το μείγμα φορολόγησης κρατώντας τους έμμεσους σε ύψη Τρίτου Κόσμου, επιδεινώνει την κρίση γιατί μεταφέρει ακαριαία τις συνέπειές της στα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα.
Το μεγάλο ζητούμενο είναι ο επαναπροσδιορισμός του μοντέλου οικονομικής διαχείρισης, ο νέος ρόλος του κράτους, καθώς και η ανάληψη της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρηματικών ομίλων. Εξίσου σημαντικός είναι ο δημοκρατικός έλεγχος. Γιατί εκτός από τις υπεραξίες υπάρχει και το κοινωνικό μέρισμα, που μονόπαντα καρπώνονται οι αυτοκρατορικές ελίτ του κοινωνικού μας συστήματος.
Διανομέας των συμπτωμάτων της ύφεσης είναι ο επιταχυντής της παγκοσμιοποίησης, μόνο που σε συνθήκες χάους γίνεται ανεξέλεγκτος. Απάντηση στην αδηφάγο ομογενοποίηση του πλανήτη θα μπορούσε να είναι η εθνική και πολιτιστική διαφορετικότητα, όχι όμως ο εγχώριος σοβινιστικός απομονωτισμός κάποιων φαντασμάτων που ξύπνησαν.
* Ο ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΚΟΥΛΙΕΡΑΚΗΣ είναι οικονομολόγος.
Πηγή: ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
