Για τον αρχιτέκτονα του ευρώ, η απομάκρυνση των εκλεγμένων πολιτικών από την μακροικονομία και η καθιέρωση καθεστώτος “ελεύθερου” ανταγωνισμού ήταν μέρος του σχεδίου.
Η αντίληψη ότι το ευρώ έχει «αποτύχει» είναι επικίνδυνα αφελής. Το ευρώ κάνει ακριβώς αυτό που ο εμπνευστής του- και το εύπορο 1% που το υιοθέτησε- προέβλεψαν και σχεδίασαν να κάνει
Εμπνευστής του είναι ο πρώην οικονομολόγος του Πανεπιστημίου του Σικάγο, Ρόμπερτ Μαντέλ. Ο αρχιτέκτονας των supply-side οκονομικών, είναι σήμερα καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια, αλλά τον γνώριζα μέσω των σχέσεών του με τον καθηγητή μου στο Σικάγο, Μίλτον Φρίντμαν, πριν ακόμα η έρευνα του Μαντέλ για το συνάλλαγμα και τις ισοτιμίες δημιουργήσει το προσχέδιο για την Ευρωπαϊκή νομισματική ένωση και το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα.
Εκείνο τον καιρό, απασχολούσε περισσότερο τον Μαντέλ η διαρρύθμιση του μπάνιου του. Ο Καθηγητής Μαντέλ, που έχει Βραβείο Νόμπελ αλλά και μία αρχαία έπαυλη στην Τοσκάνη, μου είπε εξαγριωμένος:
«Δεν μου επιτρέπουν καν να έχω τουαλέτα. Έχουν κανόνες που μου υπαγορεύουν να μην έχω τουαλέτα σε αυτό το δωμάτιο. Μπορείς να το διανοηθείς;
Όπως είναι φυσικό, δεν μπορώ. Όμως εγώ δεν έχω έπαυλη στην Ιταλία, οπότε δεν μπορώ να καταλάβω τις απογοητεύσεις που προκαλούν οι εσωτερικοί κανονισμοί που διέπουν την τοποθέτηση ενός νιπτήρα.
Όμως ο Μαντέλ, ο πολυμήχανος Καναδό- αμερικανός, σκόπευε να κάνει κάτι για αυτό -επινόησε λοιπόν ένα όπλο με το οποίο θα μπορούσε να εξανεμίσει τους κυβερνητικούς κανόνες και τους εργατικούς κανονισμούς.(Απεχθανόταν ιδιαιτέρως τους συνδικαλιστές υδραυλικούς που του χρέωσαν ένα κάρο λεφτά για να μετακινήσουν τον «θρόνο» του.)
«Είναι πολύ δύσκολο να απολύσεις εργάτες στην Ευρώπη,» παραπονέθηκε. Η απάντηση του – το ευρώ.
Το ευρώ θα την έκανε την δουλειά του όταν θα χτυπούσε η κρίση, εξήγησε ο Μαντέλ. Απομακρύνοντας την κυβερνητική εξουσία από το νόμισμα θα απέτρεπε “κάτι ασήμαντα” εκλεγμένα στελέχη από το να χρησιμοποιήσουν Κεϋνσιανές νομισματικές και δημοσιονομικές ιδέες για να βγάλουν ένα κράτος από την ύφεση.
«Αυτό κάνει την νομισματική πολιτική απρόσιτη στους πολιτικούς,» είπε. (Και) χωρίς δημοσιονομική πολιτική, ο μόνος τρόπος να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας τα έθνη είναι με την ανταγωνιστική μείωση των κανονισμών στις επιχειρήσεις.»
Επικαλέστηκε εργασιακούς νόμους, περιβαλλοντικούς κανονισμούς και, φυσικά, φόρους. Όλα θα εξαλείφονταν από το ευρώ. Δεν θα επιτρέπονταν στην δημοκρατία να παρέμβει στην αγορά- ή στα υδραυλικά.
Όπως επισημαίνει ένας άλλος νομπελίστας, ο Πώλ Κρούγκμαν, η δημιουργία της ευρωζώνης παραβίασε την θεμελιώδη οικονομική αρχή γνωστή ως «βέλτιστη νομισματική περιοχή». Αυτή την αρχή την είχε ανακαλύψει ο ίδιος ο Μαντέλ!
Αυτό δεν απασχολεί καθόλου τον Μαντέλ. Για εκείνον, το ευρώ δεν είχε να κάνει με την μετατροπή της Ευρώπης σε μία ισχυρή, ενιαία οικονομική μονάδα. Είχε να κάνει με τον Ρέιγκαν και την Θάτσερ.
« Ο Ρόναλντ Ρέιγκαν δεν θα είχε εκλεγεί πρόεδρος χωρίς την επιρροή του Μάντελ,» έγραψε κάποτε ο Τζουντ Βανίνσκι στην Wall Street Journal. Τα «οικονομικά την προσφοράς» που εισήγαγε ο Μάντελ , αποτέλεσαν την θεωρητική βάση για τo Ριγκανόμικς – ή όπως το ονόμασε ο Τζωρτζ Μπους, ο πρεσβύτερος, “οικονομικά βουντού”, τη μαγική πίστη στα γιατροσόφια της ελεύθερης αγοράς που ενέπνευσαν τις πολιτικές της Κυρίας Θάτσερ.
Ο Μάντελ μου εξήγησε ότι στην πραγματικότητα, το ευρώ είναι ότι καταλληλότερο για τα Ριγκανόμικς.
«Η νομισματική πειθαρχία επιβάλλει δημοσιονομική πειθαρχία, ακόμη και στους πολιτικούς.»
Και όταν εκδηλώνεται η κρίση, τα οικονομικώς αφοπλισμένα έθνη το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να ξεπουλήσουν εξολοκλήρου τις κρατικές ρυθμίσεις, να ιδιωτικοποιήσουν μαζικά τα δημόσια παραγωγικά μέσα, να περικόψουν τους φόρους και να ρίξουν το ευρωπαϊκό κοινωνικό κράτος στο γκρεμό.
Οπότε, παρατηρούμε ότι ο(μη εκλεγμένος) Πρωθυπουργός Μάριο Μόντι απαιτεί «μεταρρύθμιση» της εργατικής νομοθεσίας στην Ιταλία για να διευκολύνει εργοδότες όπως ο Μαντέλ να απολύσουν επιτέλους αυτούς τους υδραυλικούς της Τοσκάνης. Ο Μάριο Ντράγκι, ο (μη εκλεγμένος) επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας καλεί για «διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις»- ένας ευφημισμός για την μεθόδευση της συντριβής των εργασιακών δικαιωμάτων. Επικαλούνται μια συγκεχυμένη θεωρία κατά την οποία, η «εσωτερική υποτίμηση» του κάθε κράτους θα τα κάνει όλα πιο ανταγωνιστικά.
Οι Μόντι και Ντράγκι δεν μπορούν να εξηγήσουν αξιόπιστα το πώς, εάν όλες οι χώρες της Ευρώπης ρίξουν το κόστος του εργατικού δυναμικού, κάποιος θα κερδίσει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Όμως δεν είναι απαραίτητο να εξηγούν τις πολιτικές τους. Το μόνο που χρειάζεται να κάνουν είναι να αφήσουν τις αγορές να ασχοληθούν με τα ομόλογα της κάθε χώρας. Συνεπώς, η νομισματική ένωση αποτελεί ταξική πάλη, απλώς με άλλα μέσα.
Η κρίση στην Ευρώπη και οι φλόγες στην Ελλάδα έχουν προκαλέσει τη λάμψη που ο βασιλιάς- φιλόσοφος των υποστηρικτών της προσφοράς, Τζόζεφ Σουμπέτερ, ονόμαζε «δημιουργική καταστροφή». Ο ακόλουθος του Σουμπέτερ και υπέρμαχος της ελεύθερης αγοράς Τόμας Φρίντμαν, πήγε στην Αθήνα για να επισκεφτεί το «αυτοσχέδιο μαυσωλείο» και τα αποκαϊδια της τράπεζας, όπου τρείς άνθρωποι σκοτώθηκαν από εμπρηστική επίθεση στη διάρκεια διαδήλωσης, και άδραξε την ευκαιρία για να κάνει κατήχηση περί παγκοσμιοποίησης και ελληνικής «ανευθυνότητας».
Οι φλόγες, η μαζική ανεργία, το ξεπούλημα της κρατικής περιουσίας θα προκαλούσαν αυτό που ο Friedman ονόμασε “αναγέννηση» της Ελλάδας και , τελικά, ολόκληρης της ευρωζώνης. Έτσι ώστε ο Μαντέλ και όλοι αυτοί με τις επαύλεις να μπορούν να βάλουν τις τουαλέτες τους όπου στο καλό θέλουν.
Το ευρώ, «παιδί» του Μαντέλ, όχι μόνο δεν απέτυχε, αλλά έχει επιτύχει μάλλον πέρα και από τα πιο τρελά όνειρα του δημιουργού του.
ΓΚΡΕΓΚ ΠΑΛΑΣΤ – (The Guardian)
