Το ζήτημα αφορά την κατασκευή λιμνοδεξαμενής χωρητικότητας 750.000 κ.μ. και των συνοδών έργων (Αντλιοστάσιο, αρδευτικό δίκτυο μήκους 6800μ και ταχυδιυλιστηρίου) στο βόρειο όριο της κοινοτικής περιοχής του Δ.Δ. Επανοχωρίου του Δ. Ανατολικού Σελίνου στο οροπέδιο Ομαλού. Όπως κάθε αντίστοιχο έργο προβλέπεται η έγκριση των περιβαλλοντικών όρων, η οποία και ελήφθη με την υπ’ αρ. 100902/19-10-2006 κοινή απόφαση των συναρμόδιων υπουργών. Πράγματι, η αναγκαιότητα κατασκευής μιας λιμνοδεξαμενής για την εκμετάλλευση των επιφανειακών νερών στην ευρύτερη περιοχή του Ομαλού έχει καταγραφεί στα συμπεράσματα του Αναπτυξιακού Συνεδρίου της Ν.Α.Χ. (14-16/1/2005) στο κεφάλαιο των αρδεύσεων.
Δεδομένου όμως ότι η ουσιαστική διερεύνηση για το εν λόγω έργο (μέγεθος, θέση κ.λ.π) λαμβάνει χώρα το τελευταίο χρονικό διάστημα, έστω και καθυστερημένα, (και όχι όπως θα έπρεπε προτού την έγκριση των Περιβαλλοντικών Όρων και στα πλαίσια ενός έγκαιρου και συνολικού σχεδιασμού αντίστοιχων έργων) κρίνουμε σκόπιμο, σήμερα πλέον, να ληφθούν υπόψη τα παρακάτω:
- Η περιοχή του οροπεδίου του Ομαλού, εντάσσεται στο δίκτυο Φύση 2000, καθώς και στα όρια των διοικητικών ορίων του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Λευκών Ορέων. Παράλληλα αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της σημαντικότερης φυσικής περιοχής της Κρήτης (του ευρύτερου χώρου του φαραγγιού της Σαμαριάς) χώρου για τη διαχείριση, την ανάδειξη και την προστασία του οποίου η Δ/νση Δασών Χανίων έχει καταβάλει μεγάλες προσπάθειες. Έτσι οι παρατηρήσεις και οι επιφυλάξεις της με το έγγραφό της στις 1-8-2006, με τις οποίες συμφωνούμε, από ότι φαίνεται δεν λήφθηκαν υπόψη στην παραπάνω έγκριση των Περιβαλλοντικών Όρων του εν λόγω έργου, κυρίως όσον αφορά:
- Το μέγεθος και το επίπεδο των τεχνικών-περιβαλλοντικών ζητημάτων που ανακύπτουν στα πλαίσια του κυρίως και των συνοδών έργων, (πρόκειται για μια σημαντικού μεγέθους επέμβαση με έκταση 292 στρέμματα Η χωρίς θεσμοθετημένο σχεδιασμό εφαρμογή άρδευσης στις γεωργικές εκτάσεις του Ομαλού, πιθανότατα θα οδηγήσει στην υιοθέτηση ενός προτύπου εντατικής γεωργίας και όχι να προσανατολιστεί κυρίως προς την παραγωγή επώνυμων, πιστοποιημένων, κυρίως βιολογικών ή και οικολογικών, υψηλότατης ποιότητας προϊόντων, με τοπικές ποικιλίες και λιγότερο προς την αύξηση των στρεμματικών αποδόσεων των καλλιεργειών με «συμβατικές» μεθόδους. Εξάλλου ο Ομαλός ανέκαθεν αναπτύσσει άνυδρες καλλιέργειες.
- Για την εκτίμηση των αναγκών άρδευσης, στη ΜΠΕ του έργου, δεν παρατίθενται καθόλου στοιχεία σχετικά με τη μεθοδολογία στα οποία βασίστηκε η εκτίμηση των συγκεκριμένων αναγκών καθιστώντας αδύνατη την αξιολόγηση της σκοπιμότητας και του μεγέθους του εν λόγω έργου, από τη σκοπιά της ικανοποίησης των αρδευτικών αναγκών.
- Για την τουριστική ανάπτυξη του Ομαλού είναι απαραίτητο να διατηρηθεί αυτός αναλλοίωτος από σημαντικές -τουλάχιστον-επεμβάσεις. (Είναι επομένως συμβατή η χωροθέτηση μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων, που για την κάλυψη των αναγκών τους γίνονται αναφορές στην εγκεκριμένη μελέτη, προκειμένου να αιτιολογηθεί το μέγεθος του έργου; )
- Η δεξαμενή, χωρητικότητας 500 κυβ. μέτρων, προτείνεται να κατασκευαστεί σε μία κορυφή της νοτιοδυτικής περιοχής του οροπεδίου καθιστώντας τη δεξαμενή ορατή από όλο το οροπέδιο, αλλά και προκαλώντας σημαντικές αλλοιώσεις και εκσκαφές στη συγκεκριμένη θέση.
- Το έργο χωροθετείται στη μοναδική θέση του «λιβαδιού» του Ομαλού, η οποία χαρακτηρίζεται από την παρουσία φυσικής βλάστησης, ιδιαίτερα σημαντικής για την κτηνοτροφία, τη μελισσοκομία, την ποικιλότητα της περιοχής, αλλά και ιδιαίτερα σημαντικής ως απόθεμα παραγωγικότατων εδαφικών πόρων.
- Ο σχεδιασμός για την ύδρευση και την άδρευση της περιοχής, πρέπει να βασίζεται, κατ’ αρχήν, στο πλαίσιο για την προστασία της περιοχής, σύμφωνα με το άρθρο 13 παρ. 11 του Νόμου 3044/2002, όπως αυτό θα προταθεί και θα θεσμοθετηθεί στα πλαίσια της Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης για το σύνολο της περιοχής «Λευκά Ορη» του δικτύου Φύση 2000.
Επομένως, πριν από την έγκριση, τουλάχιστον, της εν λόγω ΕΠΜ, και τη συνακόλουθη εκπόνηση ειδικού διαχειριστικού σχεδίου είναι πρόωρο να κατασκευαστούν έργα συγκεκριμένης και σημαντικής κλίμακας, τα οποία είναι πιθανό να επιφέρουν επιπτώσεις αρνητικές σε σχέση με το χαρακτήρα του χώρου (σε μια προσπάθεια σαφώς να καλυφθούν πραγματικές ανάγκες) και αφού βέβαια προκύψουν απαντήσεις για τα παραπάνω ερωτήματα, όπως και για τα ακόλουθα:
Για ποιες καλλιέργειες προορίζεται το νερό της λιμνοδεξαμενής και με ποια σχέση οφέλους κόστους
Πώς θα αντιμετωπιστεί η πιθανή μόλυνση από την αυξημένη, μετά το πέρας του έργου, χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, της κλειστής υδρολογικά λεκάνης του Ομαλού, η οποία υδρεύει την περιοχή Ακρωτήρι – Σούδα – Χανιά – Κολυμβάρι
Επιπλέον επισημαίνουμε το αίτημα ακύρωσης των Περιβαλλοντικών Όρων του έργου από το ΕΛΚΕΘΕ δεδομένου ότι έχει αναλάβει και υλοποιεί το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Life» για τα εποχικά λίμνια συμπεριλαμβανομένου αυτού, νότια της προτεινόμενης θέσης για τη λιμνοδεξαμενή, που αποτελεί οικότοπο προτεραιότητας της οδηγίας 92/43 και σύμφωνα με το ΕΛΚΕΘΕ θα επηρεαστεί άμεσα από το εν λόγω έργο, ενώ παράλληλα ελέγχεται η ευρύτερη περιοχή από την Ε.Ε.
Τέλος επισημαίνουμε ότι η Ειδική Υπηρεσία Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ με το υπ. αρ. 134548/13-11-2007 έγγραφό της, κατόπιν σχετικού αιτήματος του ΕΛΚΕΘΕ και μετά την έγκριση των Περιβαλλοντικών Όρων, αναφέρει ότι μπορούν να γίνουν τροποποιήσεις στο έργο, με συγκεκριμένη διαδικασία, εφόσον αυτό απαιτηθεί.
Κατόπιν όλων των παραπάνω, ως θεσμοθετημένος Τεχνικός Σύμβουλος της Πολιτείας, θεωρούμε ότι ενώ βέβαια τηρήθηκαν οι προβλεπόμενες από το νόμο διαδικασίες, εντούτοις είναι απαραίτητο σήμερα να αναπτυχθεί ένας ουσιαστικός διάλογος, ώστε να απαντηθούν οι αιτιάσεις και τα ερωτήματα που τέθηκαν, ακόμη και να γίνουν τροποποιήσεις όπου κριθεί αναγκαίο, προτού προσχωρήσει η υλοποίηση του έργου και σίγουρα όχι πριν ολοκληρωθεί η ΕΠΜ και το διαχειριστικό σχέδιο της περιοχής.
Ούτως ή άλλως η απορροφητικότητα κονδυλίων δεν θα πρέπει να αποτελεί μοναδικό κριτήριο για την κατασκευή έργων αντίστοιχου μεγέθους σε περιοχές με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του οροπεδίου του Ομαλού. Περιοχές που απαιτούν την άμεση εφαρμογή Ειδικών Διαχειριστικών Σχεδίων για όλες τις δράσεις, συμπεριλαμβανομένων βέβαια και των ήδη ανησυχητικών αυθαίρετων παρεμβάσεων στο δομημένο περιβάλλον που πρέπει άμεσα να αντιμετωπιστούν.
Για τη Δ.Ε. του ΤΕΕ/ΤΔΚ
Ο Πρόεδρος
Αντώνης Πιταριδάκης
