Δύο προσδιορισμοί, που κάποιες φορές (άλλοτε απροβλημάτιστα κι άλλοτε εσκεμμένα) τους κάνουμε σύγχυση. Θα προσπαθήσουμε εδώ, να τους δώσουμε ορισμό, μπας και ξεκαθαρίσει το «τοπίο», σε μία εποχή που τα πάντα παίζονται. Μιλάμε για προσπάθειες που τις διεκπεραιώνουν η παγκοσμιοποίηση και η Νέα Τάξη. Πρακτικές με παραμέτρους όπως η πολυπολιτισμικότητα, η διαρκής κινητικότητα των πληθυσμών, η ψευδεπίγραφη έκφραση – παρουσίαση εθνίκ μουσικό – χορευτικής κληρονομιάς.
Του Α. Χαρχαλάκη
Ας δώσουμε λοιπόν τον ορισμό για κάθε ένα από τα παραπάνω, ξεκαθαρίζοντας πως ίσως γίνουμε γραφικοί, σε μια εποχή άκρατου ωφελιμισμού και επαναξιολόγησης των αξιών που αποθησαύρισε ο χρόνος στην πορεία των εθνών και των λαών.
Πατριωτισμός είναι η αγάπη για τον γεωγραφικό χώρο όπου ζει – δρα – παράγει (υλικά – πνευματικά) αγαθά, ένας λαός. Είναι η κοινή γλώσσα, είναι τα ήθη και έθιμα, το φολκλόρ και η μουσική, είναι η συναντίληψη σε ό,τι αφορά την ακεραιότητα και την ελευθερία αυτού του χώρου. Πατριωτισμός επί πλέον είναι το αποτέλεσμα των πράξεων (αγώνων), που κατατείνουν στην ευόδωση των παραπάνω και επί ΄πλέον η φιλία με τους γειτονικούς, ακόμα και μακρινότερους λαούς. Καθώς και ο σεβασμός στον πολιτισμό τους με το σκεπτικό πως ο κάθε πολιτισμός δημιουργήθηκε και μορφοποιήθηκε – ανάλογα με το χώρο, και τους αγώνες του λαού – φορέα του.
Πατριωτισμός επί πλέον είναι η αγάπη για τον πολιτισμό ενός δεδομένου λαού, η συνεχής παρουσίαση του και η συμμετοχή στις εκδηλώσεις αυτού του πολιτισμού. Χωρίς κομπλεξάρισμα, χωρίς αρχοντοχωριατισμό, χωρίς απαξίωση, χωρίς γενικά γύρισμα της πλάτης στον πολιτισμό αυτό και στις πιστές αναπαραγωγές του, που δείχνουν βέβαια πως ακόμη και στον πολιτισμό τίποτε δεν είναι στατικό. Ακριβώς για να εκφράζει κάθε γωνιά και να μη γίνεται σκουληκόβρωτος, άρα νεκρός.
Θα μου πείτε ίσως: Ποιος είναι ο φορέας του πολιτισμού και πόσο δυνατός είναι και ικανός, να φέρει αυτό το πολύτιμο και βαρύ φορτίο; Εύκολο, σχετικά, είναι ν’ απαντηθεί το ερώτημα: ο λαός. Όμως εδώ προκύπτει κι άλλο ερώτημα: Πόσο δυνατός είναι για να κρατήσει αυτό το φορτίο, που η απόρριψή του αναπόδραστα συνεπάγεται αλλοτρίωση και κοπαδοποίηση; Κι αυτό απαντάται, δυστυχώς, εύκολα: Ο λαός – ας περιοριστούμε στον Ελληνικό – έχει αρχίσει προ πολλού, να παρουσιάζει σημεία κόπωσης όσον αφορά το κράτημα του φορτίου που λέγεται (και είναι) ελληνικός πολιτισμός… Θέλετε επειδή…μαϊμουδίζει, θέλετε επειδή τον έχουν βάλει στην πολυπολιτιστική στρούγκα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θέλετε επειδή αυτό τον πολιτισμό τον διακονούν ανάξιοι! Κι όταν ακόμα προβάλλεται (όχι όσο επιβάλλεται και πρέπει) διακρίνει κανείς μία προσπάθεια απαξίωσής του… ύστερα είναι και κάτι άλλο: Η πολιτιστική ιδιώτευση – αποχή του λαού, εξ αιτίας της οικονομικής κρίσης, που κυμαίνεται από το ναδίρ, μέχρι (στις μέρες μας) το ζενίθ. Και κάνει την πολιτιστική «πείνα», ασήμαντη μπροστά στην στομαχική. Είναι δεδομένο και πάγιο, πως μία μειοψηφία του λαού – που κατέχει τα πλειοψηφικά πακέτα της ελληνικής οικονομίας – έχει μικρή έως ελάχιστη σχέση (και συμμετοχή) μ’ αυτό που ψυχό-άγει το λαό. Ακριβώς επειδή, ως πάντοτε εξαρτημένη, ακολουθεί τα πολιτιστικά πρότυπα των ξένων πατρώνων της, που τη στηρίζουν. Αλλά και επειδή σνομπάρει τον πολιτισμό του λαού, που είναι το καταστάλαγμα της ψυχής του, των παραδόσεών του και των αγώνων του.
Εθνικισμός είναι η αντεστραμμένη έννοια του πατριωτισμού. Και οι φυσικοί φορείς του εθνικισμού, προσπαθούν να πείσουν πως είναι οι ακραιφνείς πατριώτες! Πόσο αλήθεια είναι αυτό, είναι ανάξιο διάψευσης. Ακριβώς γιατί ο πραγματικός πατριωτισμός δεν έχει κριτήρια ανωτερότητας εις βάρος άλλων εθνών και λαών. Άρα αποκλείει τα ρατσιστικά σύνδρομα και ξεσπάσματα, που οδηγούν σε επικίνδυνους ατραπούς. Ο εθνικισμός έχει διαχρονικά… ψηλά τη μύτη, για την πολιτισμική κληρονομιά των προγόνων και αφήνει να διαφανεί πως μία τέτοια κληρονομιά, μόνο από έναν ανώτερο βιολογικά λαό, μπορούσε να κληρονομηθεί!!! Πέραν των όσων είπαμε ως τώρα, τη γάγγραινα, είναι και επικίνδυνος όσον αφορά τη γεωγραφική γειτονία του και τις μειονοτικές ομάδες. Άρα δεν συμβάλλει στην ύφεση ούτε στο άμεσο περιβάλλον των φορέων του, ούτε στο περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής. Θα μπορούσαμε να πούμε πως οι ρίζες του εθνικισμού εκτείνονται και στα εμπορο- οικονομικά ζητούμενα των φορέων του καθώς και στις προσπάθειες επέκτασης στην γεωγραφική του περιφέρεια. Ακόμη, βρίσκουμε σχέση του εθνικισμού, με την προσπάθεια να φανούν… μικρομέγαλοι οι φορείς του μέσα στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και στα διάφορα διεθνή φόρα. Με τη φιλοδοξία ν’ αποκλειστούν από … υψηλό νούμερο, στη λίστα των χωρών που μετέχουν στα παραπάνω.
Και για να κλείσουμε, πρέπει να κρούσομε τον κώδωνα του κινδύνου να απαλειφθεί από την εθνική και κοινωνική μας ζωή, ο πατριωτισμός όπως τον βιώσαμε γενιές και γενιές. Και να κυριαρχήσει ο εθνικισμός, που άρχισε να «ανδρώνεται» με το επιπλέον «αβαντάζ» της παρουσίας μαζών ξένων στη χώρα μας. Αλλά και την προσπάθεια γνωστών κύκλων να μας αποχρωματίσουν εθνικά και να μας στερήσουν πολιτισμικά. Μην υποτιμούμε τον κίνδυνο, που δεν είναι μόνο προ των πυλών, αλλά έχει διεισδύσει «εντός των τειχών». Απεύχομαι να δούμε μια παγκοσμιοποιημένη πολιτισμική μετάλλαξη των παιδιών μας… Που ήδη πέφτουν θύματα μιας επικίνδυνης πολιτιστικής ισοπέδωσης και σχετικά με αυτό, οφείλουμε να πούμε, πως τα σύνορα δεν εγγυώνται την ασφάλεια να μείνει ο «νηός» κάτοχος της ελληνικής ψυχής και μορφής. Πρέπει συνέχεια «ν’ αστράφτει φως, για να γνωρίζει τον εαυτό του» και να ξορκίζει τα «καινά δαιμόνια» της παγκοσμιοποίησης.
