Ο Δήμος Χανίων και η Δημοτική Πολιτιστική Επιχείρηση διοργάνωσε χθες το βράδυ εκδήλωση με αφορμή την ολοκλήρωση των έργων στην ΠΛΑΤΕΙΑ ΤΑΛΩ. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης μίλησαν οι κ. Κυριάκος Βιρβιδάκης, Δήμαρχος Χανίων και Μιχάλης Ανδριανάκης, Προϊστάμενος της 28ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Στην εκδήλωση συμμετείχαν: η Φιλαρμονική Ορχήστρα Δήμου Χανίων και ο Λαογραφικός Όμιλος Χανίων.
Ο ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ του ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΧΑΝΙΩΝ
Ο χώρος της Πλατείας Τάλω καταλαμβάνει έκταση 5,5 στρέμματα, αποτελεί την βορειοδυτική είσοδο – έξοδο της Παλιάς Πόλης και του δυτικού τμήματος του Ενετικού Λιμένα ενώ έχει παραχωρηθεί στον Δήμο Χανίων το 2001 από την Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου στα πλαίσια του Προγράμματος της Κ.Ε.Δ. «ΠΛΑΤΕΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΚΑ ΠΑΝΤΟΥ».
Βόρεια συνορεύει με τη θάλασσα, δυτικά με το χώρο της πισίνας του πρώην ξενοδοχείου ‘’Ξενία‘’, ενώ νότια και ανατολικά με δημοτικό δρόμο που την διαχωρίζει από το Ενετικό Τείχος, τον Προμαχώνα San Salvatore, το Φρούριο Φιρκά και την οδό Θεοτοκοπούλου. Στους χάρτες της εποχής της Ενετοκρατίας στην θέση της Πλατείας φαίνεται μια βραχώδης ακτή. Στον χάρτη του ενετού μηχανικού Franscesco Bassilicata (1618) o χώρος σημειώνεται ως υπαίθριο ναυπηγείο μικρών σκαφών.
Η Πλατεία Τάλω δημιουργείται ουσιαστικά με την κρηπίδωση του λιμανιού που η κατασκευή της ξεκινά επί Κρητικής Πολιτείας (1898-1913)
Σε άρθρο του περιοδικού «ΑΤΛΑΝΤΙΣ» της Νέας Υόρκης (1910) αναφέρεται:
«Αντιθέτως ο Τοπανάς (ήτο τοπχανάς επί τουρκοκρατίας) είναι ένα κομμάτι στρατιωτικής Κρήτης. Καταλαμβάνει την δυτικήν άκραν των Χανιών και ευρίσκεται εις εν αρκετόν ύψος, η συνοικία αυτή, η λαμβάνουσα το όνομά της από το Φρούριον του Φιρκά. Ενας αρκετά ευρύχωρος στρατών πολύ περιποιημένος καταλαμβάνει το εσωτερικόν μέρος του παλαιού φρουρίου του στηριζομένου επάνω εις τα παλαιά ενετικά τείχη. Και κάτω από τα τείχη αυτά απλώνεται μια ευρύχωρος και ωραία, αλλ’ ακόμη απεριποίητος πλατεία, τα κράσπεδα της οποίας βρέχονται από το κουρασμένον της θαλάσσης κύμα».
Το 1990 ανεγέρθηκε (κατόπιν πανελλήνιου εικαστικού διαγωνισμού), στο μέσον της Πλατείας, Μνημείο, στην μνήμη των θυμάτων του ναυαγίου του Ε/Π ‘’ΗΡΑΚΛΕΙΟ’’ όπου κάθε χρόνο οργανώνονται εκδηλώσεις μνήμης. Ουσιαστικά δηλαδή ο συγκεκριμένος χώρος ήταν ανέκαθεν αδιαμόρφωτος. Το μεγαλύτερο τμήμα του καλυπτόταν με χώμα ενώ η φύτευση ήταν αποκλειστικά αλμυρίκια. Η υποδομή ήταν σχεδόν ανύπαρκτη και ο φωτισμός ελλιπής. Η μόνη παρέμβαση έγινε το 1990, όταν τσιμεντοστρώθηκε τμήμα, στο μέσο περίπου της Πλατείας, για την τοποθέτηση του μνημείου. Την ίδια εποχή κατασκευάστηκε και ένας βοτσαλοστρωμένος διάδρομος βόρεια της Πλατείας και κατά μήκος του κρηπιδώματος όπου και τοποθετήθηκαν μερικά παγκάκια.
Η σκοπιμότητα και η αναγκαιότητα της διαμόρφωσης της Πλατείας Τάλω στηρίχτηκε :
- ότι ο χώρος βρίσκεται στη βόρειο – δυτική είσοδο της Παλιάς Πόλης με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος των τουριστών και επισκεπτών να διέρχεται από το συγκεκριμένο αδιαμόρφωτο χώρο και να δημιουργούνται αρνητικές εντυπώσεις.
- ότι κατά καιρούς μετατρεπόταν σε χώρο κατασκήνωσης είτε αθίγγανων είτε τουριστών χαμηλών εισοδημάτων είτε σε άναρχο αυθαίρετο χώρο στάθμευσης οχημάτων με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται ακόμα περισσότερο η αρνητική εικόνα.
- ότι η διαμόρφωση του, αποτελούσε εδώ και χρόνια πάγιο αίτημα των κατοίκων της πέριξ περιοχής.
- ότι αποτελεί συνέχεια και ολοκλήρωση της επέμβασης διαμόρφωσης που έγινε στην οδό Θεοτοκοπούλου μέσω του ΠΕΠ Κρήτης 1994-99, όσο και της ανέγερσης του Μνημείου των θυμάτων του ναυαγίου.
- ότι γειτνιάζει με σημαντικά μνημεία της Παλιάς Πόλης (Προμαχώνας San Salvatore, Φρούριο Φιρκά, Ναός San Salvatore που στεγάζει τη Βυζαντινή Συλλογή Χανίων, Δυτικό και Βόρειο Ενετικό Τείχος – Δυτική Λεκάνη Ενετικού Λιμένα Χανίων.)
- και επιπλέον ότι η εγκατάλειψη του χώρου της πισίνας του Ξενία έκανε ακόμα πιο επιτακτική τουλάχιστον την αναβάθμιση της Πλατείας, ώστε να αποφευχθεί η δημιουργία μιας μεγάλης σε επιφάνεια ‘’σκοτεινής ζώνης’’ σε τόσο σημαντικό γεωγραφικό, ιστορικό και τουριστικό σημείο.
Η Μελέτη συντάχθηκε από το Γραφείο Προγραμματικής Σύμβασης Παλιάς Πόλης του Δήμου Χανίων λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμούς που έθεταν σχετικές Αποφάσεις του Υπουργείου Πολιτισμού περί απομάκρυνσης όλων των υφιστάμενων θέσεων στάθμευσης από το χώρο έμπροσθεν του Προμαχώνα San Salvatore και του Φρουρίου Φιρκά και μεταφορά τους προς την πλευρά της Πλατείας.
Οι βασικοί στόχοι της μελέτης διαμόρφωσης η οποία ολοκληρώθηκε το 2000 ήταν :
- Η ανάδειξη του χώρου πέριξ του υπάρχοντος μνημείου που θα αποτελεί στη ουσία τον πυρήνα στο κέντρο της Πλατείας απ’ όπου θα ξεκινούν εσωτερικοί διάδρομοι περιπάτου που θα καταλήγουν στο βασικό διάδρομο που θα εκτείνεται κατά μήκος του κρηπιδώματος παράλληλα στη θάλασσα, δίνοντας αφενός τη δυνατότητα της θέας προς το πέλαγος βόρειο – δυτικά και τον Ενετικό Λιμένα ανατολικά και αφετέρου το αίσθημα της άμεσης επαφής με το θαλάσσιο στοιχείο.
- Η δημιουργία δύο χώρων στάθμευσης οχημάτων, ο ένας 40 θέσεων στο νότιο – δυτικό τμήμα της Πλατείας και ο άλλος 36 θέσεων αυτοκινήτων και 29 δικύκλων στο ανατολικό τμήμα της, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα αφενός απομάκρυνσης των υπαρχόντων θέσεων στάθμευσης από τον Προμαχώνα San Salvatore και το Φρούριο Φιρκά υλοποιώντας έτσι τις Αποφάσεις του ΥΠ.ΠΟ., αφετέρου καλύπτοντας εν μέρει τις αυξημένες ανάγκες για θέσεις στάθμευσης που απαιτούνται στη συγκεκριμένη περιοχή.
- Η αισθητική αναβάθμιση του χώρου με την συντήρηση της υπάρχουσας χλωρίδας (αλμυρίκια) και την δημιουργία νέων χώρων πρασίνου με συνολική έκταση 2 στρέμματα.
- Η ανάδειξη του ενετικού τείχους και του Φρουρίου Φιρκά απέναντι από την πλατεία που επιτυγχάνεται με την διαμόρφωση πεζοδρομίων πλάτους 2.50 μέτρων και παρτεριών 3-6 μέτρων όπου φυτεύεται κατάλληλος εδαφοκαλυπτικός θάμνος.
Η επέμβαση σχεδιάστηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούνται ήπιες χρήσεις αναψυχής και εξυπηρέτησης επισκεπτών παράλληλα με την χρήση του χώρου στάθμευσης. Με τον σχεδιασμό και την κατάλληλη χρήση των φυσικών υλικών επιδιώχθηκε η ένταξη της Πλατείας στο ύφος και το περιβάλλον της Παλιάς Πόλης.
Για τον σκοπό αυτό προβλέφθηκαν από την μελέτη:
- Ο διαχωρισμός των θέσεων στάθμευσης οχημάτων με ζώνες πρασίνου (παρτέρια) από τους λοιπούς χώρους της Πλατείας για καλύτερο αποτέλεσμα τόσο λειτουργικά (ασφάλεια) όσο και αισθητικά.
- Η περίφραξη και οριοθέτηση των ζωνών πρασίνου με χαμηλά τοιχεία από εμφανή λιθοδομή που μπορούν να χρησιμοποιούνται και σαν καθιστικά.
- Η κατασκευή υπαίθριου περιπτέρου (κιόσκι) στην Β.Δ γωνία της Πλατείας από όπου παρέχεται στον επισκέπτη θαυμάσια θέα προς την θάλασσα, την Παλιά Πόλη, τα Λαζαρέττα και τον Φάρο.
Η κατασκευή ημιυπόγειου (+1μ. προεξοχή από το έδαφος) δημόσιου W.C. για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών τόσο της Πλατείας όσο και αυτών της Παλιάς Πόλης η οροφή του οποίου φυτεύεται με κατάλληλη βλάστηση ώστε να καλυφθεί το τμήμα του κτίσματος που προεξέχει του εδάφους ώστε να είναι λιγότερο ορατό.
- Η τοποθέτηση φωτιστικών σωμάτων ώστε να υπάρχει ο κατάλληλος φωτισμός στους χώρους στάθμευσης και τα καθιστικά.
- Η τοποθέτηση μαντεμένιας κρήνης σε πλάτωμα κοντά στο κιόσκι.
- Η τοποθέτηση όλου του αναγκαίου εξοπλισμού κοινοχρήστων χώρων (παγκάκια – κάδοι απορριμμάτων – προστατευτικά κιγκλιδώματα κλπ).
και τέλος
- Η συντήρηση και επέκταση του υπάρχοντος πρασίνου βάσει της ειδικής μελέτης φύτευσης και άρδευσης που εκπόνησε για την διαμόρφωση της Πλατείας το Γραφείο Πρασίνου και Περιβάλλοντος του Δήμου Χανίων με δεδομένο ότι η πλατεία είναι εκτεθειμένη σε ισχυρούς βόρειους ανέμους και βρέχεται από τα υδροσταγονίδια της θάλασσας. Με βάση αυτή την μελέτη καθίσταται ο ρόλος του πρασίνου κυρίαρχος στο χώρο.
Μισό στρέμμα χλοοτάπητα γύρω από το Μνημείο του ναυαγίου ντύνει αισθητικά το κέντρο της Πλατείας. Οι δύο συμμετρικά τοποθετημένες (στην Β.Δ και την Ν. πλευρά) κυρίαρχες δενδροστοιχίες, μαζί με τα υπόλοιπα δέντρα οριοθετούν το τριγωνικό σχήμα του χώρου και καλύπτουν αισθητικά την κυρίαρχη και αναπόφευκτη παρουσία των αυτοκινήτων χαρίζοντας πλούσια σκιά το καλοκαίρι και ομορφαίνοντας με την ανθοφορία τους.
‘Όπως σχεδιάστηκε πέριξ του μνημείου, έτσι και στα όμορα του ενετικού τείχους παρτέρια, ο χαμηλός ολάνθιστος θάμνος που έχει τοποθετηθεί έχει στόχο την ανάδειξη του πολιτιστικού αυτού στοιχείου αλλά και την προστασία του αφού λόγω του είδους του φυτού και η πεζή πρόσβαση είναι δύσκολη με αποτέλεσμα μια εικόνα με λιγότερα σκουπίδια και άλλα δυσάρεστα παρελκόμενα (π.χ. grafities).
Τα είκοσι μικρά και μεγάλα παρτέρια της πλατείας συμπληρώνονται με μεγάλη ποικιλία δέντρων και θάμνων. Τα παραπάνω φυτά είναι κατάλληλα τοποθετημένα ώστε να συγκροτούν φυτικούς φράκτες, συμμετρικές φυτεύσεις, ποικιλία σχημάτων και χρωμάτων ενώ ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στο μεσογειακό ύφος του κήπου που είναι εύκολα αντιληπτό σε όσους έχουν βοτανική παιδεία και εμπειρία.
Ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στον σημαντικό παράγοντα της ανθοφορίας που θα κοσμεί την πλατεία όλους τους μήνες του χρόνου λόγω του μεγάλου αριθμού των καλλωπιστικών που χρησιμοποιούνται. Ικανοποιητική είναι και η παρουσία των αρωματικών φυτών στοιχείο που ενέκαθεν υπήρξε κυρίαρχο σε όλες τις αυλές και τους κήπους της πόλης και αποτελεί την αδυναμία των Χανιωτών.
Για την ανάπτυξη και την συντήρηση του πρασίνου προβλέφτηκε η κατάλληλη διάταξη αρδευτικού συστήματος καθώς και οι απαραίτητες εγκαταστάσεις προστασίας κατά το πρώτο διάστημα ανάπτυξης των φυτών (προσωρινές περιφράξεις και αντιανεμικά δίκτυα).
Παρά τις αντίξοες συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή, ο κήπος με την κατάλληλη συντήρηση θα αναπτυχθεί και θα αποτελέσει και ένα πρόγραμμα ‘’πιλότο’’ για άλλες ‘’δύσκολες περιοχές’’ που πλέον θα φυτευτούν και θα αξιοποιηθούν αποδεικνύοντας λανθασμένη την άποψη ότι είναι σχεδόν αδύνατον να εξωραϊστούν και να αναβαθμιστούν κηποτεχνικά.
Ο Δήμος Χανίων και το Γραφείο Προγραμματικής Σύμβασης Παλιάς Πόλης σε συνέχεια όλων των παραπάνω και προς υλοποίηση της συγκεκριμένης Μελέτης υπέβαλαν ανά τακτά χρονικά διαστήματα από το έτος 2002 το συγκεκριμένο έργο σε διάφορα Προγράμματα είτε της Περιφέρειας Κρήτης είτε του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. χωρίς δυστυχώς να καταφέρουν να το εντάξουν παρόλο την πληρότητα αρτιότητα και ωριμότητα της συγκεκριμένης πρότασης.
Τελικά τον Αύγουστο του 2007 μετά από Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Χανίων υποβλήθηκε για ένταξη στα υπόλοιπα του Π.Ε.Π. Κρήτης 2000 – 2006 και τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου με σχετική Απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Κρήτης; Εντάχθηκε στη Πράξη «Αναβάθμιση Περιβάλλοντος και Ποιότητα Ζωής – Τομέας Πολιτισμός» με εγκεκριμένο Προϋπολογισμό Μελέτης 800.000,00 €.
Στη συνέχεια το έργο δημοπρατήθηκε και στις 18 Δεκεμβρίου 2007 υπογράφηκε η σχετική Σύμβαση εκτέλεσης του με την εταιρεία «ΝΕΑΡΧΟΣ Α.Τ.Ε.» που ήταν και ο τελικός μειοδότης του διαγωνισμού έναντι προϋπολογισμού ανάθεσης 548.000,00€ και με χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης την 28η Αυγούστου 2008.
Οι εργασίες ξεκίνησαν άμεσα και ολοκληρώθηκαν στα τέλη Ιουνίου, 2 μήνες δηλαδή νωρίτερα από το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα Σύμβασης. Πιστεύουμε λοιπόν ότι η ολοκλήρωση του συγκεκριμένου έργου ταυτόχρονα με τα έργα που εκτελούνται από την Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων στο δυτικό Ενετικό Τείχος, στη Τάφρο, στο Φρούριο Φιρκά αλλά και η μελλοντική αξιοποίηση του χώρου της Πισίνας που ο Δήμος Χανίων προωθεί σε συνεργασία με τα Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα, θα συμβάλλουν στη πλήρη ολοκλήρωση ανάδειξης της συγκεκριμένης νευραλγικής περιοχής στο σύνολο της.
Κι αν σ’ αυτά προσθέσουμε τα έργα που ολοκληρώνονται στη συνοικία της Σπλάντζιας σε διαμορφώσεις, αναπλάσεις, αποκαταστάσεις Μνημείων αλλά και το έργο Αποκατάστασης του Νεωρίου του Moro, σίγουρα θα έχουμε κάνει ακόμα ένα σημαντικό βήμα για πλήρη Ανάδειξη και Προστασία της Παλιάς Πόλης Χανίων.
