Προτάσεις φορέων Κρήτης: βελτίωση οδικής ασφαλείας, ολοκλήρωση κάθετων οδικών αξόνων & Β.Ο.Α.Κ.

ΕΝΘΕΤΟ  ΦΥΛΛΟ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟ

Α) Σύντομο Ιστορικό-Γενικά στοιχεία.

Ο Β.Ο.Α.Κ. άρχισε να κατασκευάζεται από το 1968 με διατομή πλάτους 11,10 – 12,50 μ.,  γεωμετρικά χαρακτηριστικά κατηγορίας ΙΙΙ,  τύπου Γ, με βάση τους Ελληνικούς κανονισμούς οδών του 1962. Το τμήμα από ‘Αγιο Νικόλαο μέχρι Σητεία μήκους ~70 Km στον Νομό Λασιθίου κατασκευάστηκε με διατομή πλάτους ~8 μ. και με υποδεέστερα από την κατηγορία Γ γεωμετρικά χαρακτηριστικά.

Το έτος 1971 δημοπρατήθηκαν για πρώτη φορά στην Κρήτη με το σύστημα «μελέτη – κατασκευή», οι δύο πρώτες κοιλαδογέφυρες του Β.Ο.Α.Κ. αυτή του Παλαιοκάστρου και της Παντάνασσας Ηρακλείου μήκους 150 μ. η κάθε μία.

Ο Β.Ο.Α.Κ., σε συνδυασμό με τους κάθετους άξονες, το Νότιο άξονα και τις πύλες εισόδου του νησιού (Λιμάνια – Αεροδρόμια), επηρεάζει κυρίαρχα και αποφασιστικά όλους τους άξονες ανάπτυξης της Κρήτης. Ανήκει στο σύνολο του,  μαζί με τμήμα του Νότιου Οδικού Αξονα Κρήτης (Ν.Ο.Α.Κ.), όπως και  άλλοι βασικοί άξονες της χώρας στο Διευρωπαικό δίκτυο της Ελλάδας.

Η κατασκευή των μεγάλων ορυγμάτων και επιχωμάτων  που κατασκευάσθηκαν τότε, απαιτούν συνεχώς συντήρηση, ακόμα και σήμερα 42 χρόνια μετά,  έχουμε στα ορεινά τμήματα  κατολισθήσεις ή λιθοπτώσεις με κίνδυνο την ασφάλεια της κυκλοφορίας.

Β)Υφιστάμενη Κατάσταση

Λόγω της ραγδαίας ανάπτυξης της Βόρειας Κρήτης,  η οποία δημιουργεί συνεχώς αυξανόμενους κυκλοφοριακούς φόρτους, προέκυψε και προκύπτει η ανάγκη αναβάθμισης του Βόρειου Οδικού ‘Αξονα Κρήτης, δηλαδή η  βελτίωση των γεωμετρικών χαρακτηριστικών σε οριζοντιογραφία,  μηκοτομή και της διατομής,  είτε με βελτίωση της σημερινής του μορφής (διαπλάτυνση), είτε με νέα χάραξη,  έτσι ώστε η μέση ταχύτητα κυκλοφορίας να είναι περί τα 100 Km/h.

Με την υλοποίηση του Β’ Κ.Π.Σ κατασκευάστηκαν νέα οδικά τμήματα ενός κλάδου μήκους  47 Km με διατομή 12,50 m και οδικά τμήματα 16 Km με αναβάθμιση της  διατομής από απλό σε διπλό κλάδο 2 Χ 2 λωρίδων (τετράιχνη οδός), πλάτους 22 m,   με διαχωριστική νησίδα new jersey στην μέση.  Η δαπάνη των έργων αυτών ήταν της τάξης των 40 δις δρχ. ή  120 εκατ. Ευρώ σε τρέχουσες τιμές. Στα πλαίσια του Γ΄ Κ.Π.Σ. εντάχθηκαν τμήματα συνολικού μήκους 48 Km από τα οποία 25 Km αφορούν αναβάθμιση του υφιστάμενου άξονα σε διατομή διπλού κλάδου, πλάτους 23 m με διαχωριστική νησίδα  New jersey στη μέση.

Τα υπόλοιπα 23 Km αφορούν κατασκευή τμημάτων ενός κλάδου διατομής 12,5 m. Το σύνολο δηλαδή των παρεμβάσεων για την αναβάθμιση του Β.Ο.Α.Κ. που γίνεται μέσω του Γ’ Κ.Π.Σ. αφορούσε μήκος 48 km. Επίσης στην αναβάθμιση αυτή περιλαμβάνεται η κατασκευή 9 ανισόπεδων κόμβων.  Ο προϋπολογισμός των έργων του Β.Ο.Α.Κ. στο Γ’ Κ.Π.Σ. (Ο.Α.Λ.Α.Α. – Π.Ε.Π. – Ε.Π.) ανήρχετο σε  180  εκατομ. Ευρώ.

Γ)Οδική Ασφάλεια – παρουσίαση ατυχημάτων, Κυκλοφορικοί φόρτοι

Οδική  Ασφάλεια  στο  Β.Ο.Α.Κ.

Ο Β.Ο.Α.Κ. παρουσιάζει αυξημένα τροχαία ατυχήματα καθώς παρουσιάζεται την τελευταία πενταετία, σταθερή τάση αριθμού θυμάτων, αντί μείωσης όπως φαίνεται παρακάτω επειδή πέρα από τον ανθρώπινο παράγοντα:

α) έχει μεγάλο κυκλοφοριακό φόρτο συνεχώς αυξανόμενο, σε σχέση με την γεωμετρία του, δηλαδή την διατομή και την οριζοντιογραφία του, λόγω του έντονου και ραγδαία αναπτυσσόμενου τουριστικού χαρακτήρα της Βόρειας Κρήτης.

β) πρόκειται για γεωμετρικά και κατασκευαστικά «γηρασμένο» δρόμο, που υλοποιήθηκε πριν 40 περίπου χρόνια και

γ) η συντήρηση του μέχρι σήμερα ήταν στοιχειώδης.

Τα θανατηφόρα ατυχήματα στο Β.Ο.Α.Κ. με βάση τα στοιχεία που χορήγησαν τα αρμόδια Τμήματα Τροχαίας Νομών Κρήτης  είναι:

Στον παραπάνω πίνακα, παρατηρείται  μία σταθερή τάση, στον αριθμό των θυμάτων την τελευταία πενταετία,  που μεταξύ των άλλων λόγων είναι και ο μεγάλος κυκλοφοριακός φόρτος, που παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα, και συνεχώς αυξάνεται στα συγκεκριμένα γεωμετρικά χαρακτηριστικά που έχει ο Β.Ο.Α.Κ.

Κυκλοφοριακοί Φόρτοι  Β.Ο.Α.Κ. κατά τμήματα

(*) Πηγή: Προκαταρκτική μελέτη για το Β.Ο.Α.Κ. του  Σ.Δ. ΒΟΑΚ (ΣΥΣΤΑΣ)

Δ) Προτάσεις

Επειδή η πλήρης αναβάθμιση και ολοκλήρωση του Β.Ο.Α.Κ. του Ν.Ο.Α.Κ. και των καθέτων αξόνων έχουν μακροπρόθεσμο ορίζοντα τουλάχιστον 15ετίας, προτείνουμε να εκπονηθεί ένα βραχυπρόθεσμο πρόγραμμα με χρονικό ορίζοντα υλοποίησης μέχρι το 2015 και που θα έχει σαν αντικείμενο την λήψη και εφαρμογή βραχυπρόθεσμων μέτρων για την βελτίωση της οδικής ασφάλειας. Συγκεκριμένα:

1.    ‘Αμεση προκήρυξη και ανάθεση 4 μελετών για τον ΒΟΑΚ και 4 μελετών για τους κάθετους άξονες, δηλαδή (1+1=2) δύο μελέτες για κάθε νομό της Κρήτης, προκειμένου να καταγραφούν και κωδικοποιηθούν τα προβλήματα του οδικού περιβάλλοντος για τους παραπάνω άξονες. Στην συνέχεια να προταθούν βραχυπρόθεσμα μέτρα υλοποίησης ανά νομό της Κρήτης, προκειμένου με την εφαρμογή τους να βελτιωθεί σημαντικά η οδική ασφάλεια. Υφιστάμενα προβλήματα που πρέπει να καταγραφούν είναι:

• Εντοπισμός Χιλιομετρικών Θέσεων (Χ.Θ.) που παρουσιάζουν συστηματικά θανατηφόρα ατυχήματα.
• Αποτύπωση οδικών τμημάτων που παρουσιάζουν συστηματικές κατολισθήσεις βράχων, λίθων, κ.λ.π., ιδιαίτερα την χειμερινή περίοδο.
• Αποτύπωση – καταγραφή προβληματικών υδραυλικών στοιχείων απορροής των ομβρίων.
• Καταγραφή οδικών τμημάτων με Χ.Θ. για φθαρμένους ασφαλτικούς τάπητες αυξημένης ολισθηρότητας.
• Αποτύπωση-καταγραφή οδικών τμημάτων-καμπυλών σε οριζοντιογραφία και μηκοτομή που απαιτείται βελτίωση των επικλίσεων ή και της μηκοτομής.
• Αποτύπωση – καταγραφή των υφισταμένων ορίων ταχύτητας, ανά οδικό τμήμα.
• Αποτύπωση επικίνδυνων ισόπεδων διασταυρώσεων με επαρχιακούς, δημοτικούς και αγροτικούς δρόμους.
• Αποτύπωση – καταγραφή υφιστάμενης κατάστασης οριζόντιας και κατακόρυφης σήμανσης.
• Αποτύπωση – καταγραφή οδικών τμημάτων με κατεστραμμένα ή βυθισμένα στηθαία ασφαλείας.
• Αποτύπωση-καταγραφή για την κατάσταση του Η/Μ εξοπλισμού (ηλεκτροφωτισμός, σήραγγες, κάμερες ταχύτητας κ.λ.π.) των οδών.

Αρκετά στοιχεία από τα παραπάνω αναφερόμενα έχουν ήδη καταγραφεί από Υπηρεσίες όπως τα τμήματα Τροχαίας, την ΕΥΔΕ/ΒΟΑΚ, την ΔΜΕΟ και την ΔΕΣΕ της Περιφέρειας Κρήτης και θα πρέπει να συγκεντρωθούν, να κωδικοποιηθούν και να αξιολογηθούν προκειμένου να επικαιροποιηθούν και να συμπληρωθούν.

Μετά την αποτύπωση, καταγραφή και κωδικοποίηση  της υφιστάμενης κατάστασης θα πρέπει να προταθούν βραχυπρόθεσμα μέτρα για υλοποίηση με δημοπράτηση αντίστοιχων εργολαβιών ανά νομό (συνολικά 4 ή 8)  οι οποίες πρέπει να ενταχθούν για χρηματοδότηση στο τομεακό πρόγραμμα οδικής  ασφάλειας.

Τέτοια μέτρα πρέπει να είναι:

• Κατασκευή αντιολισθηρών ταπήτων κατά τμήματα.
• Αντικατάσταση της κατακόρυφης και οριζόντιας σήμανσης μαζί με τοποθέτηση αξιόπιστων ορίων ταχύτητας (η μελέτη έχει εκπονηθεί).
• Αντικατάσταση των φθαρμένων και υποβιβασμένων στηθαίων ασφαλείας.
• Βελτίωση των επικλίσεων σε συγκεκριμένες οδικές καμπύλες.
• ‘Αμεση αντιμετώπιση των λιθοπτώσεων και μικρο-κατολισθήσεων είτε με πλέγματα επένδυσης, είτε με βραχοπαγίδες, είτε με κατασκευή τοίχων αντιστήριξης ή άλλους τεχνικούς τρόπους.
• Διευθέτηση του παράπλευρου δικτύου όπου υπάρχει και των απαιτούμενων προσβάσεων,με σκοπό να κλείσουν όσο περισσότερες ισόπεδες διασταυρώσεις αγροτικών κ.λ.π. δρόμων.
• Βελτίωση του υδραυλικού συστήματος απορροής των ομβρίων σε συγκεκριμένες θέσεις και ισόπεδες διασταυρώσεις.
• Αναβάθμιση και συντήρηση του συστήματος ηλεκτροφωτισμού.
• Οπτικές επισημάνσεις ημέρας και νύκτας όπως φωτεινές ή αντανακλούμενες οριοσημάνσεις, σπινθηρίζοντα γραμμικά φώτα. κ.α., σε οδικά τμήματα κυρίως καμπυλών που έχουν αυξημένη επικινδυνότητα, κ.α.

2.      ‘Αμεση επικαιροποίηση της μελέτης και προκήρυξη του έργου «Βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις για την βελτίωση της οδικής ασφάλειας στους άξονες α. Ηράκλειο-Μοίρες-Τυμπακι β. Π.Ε.Ο. Ηράκλειο-Μάλια και γ. Π.Ε.Ο. Ρέθυμνο-Χανιά». Η μελέτη αυτή έχει εκπονηθεί και εγκριθεί από την Δ/νση Συντηρήσεων του ΥΠ.Υ.ΜΕ.ΔΙ. εδώ και 4 χρόνια. Το έργο δημοπρατήθηκε αρχικά με προυπολογισμό 8,2 εκατ. Ευρώ τον Ιούνιο 2008, αλλά επειδή ο διαγωνισμός  ήταν άγονος η μελέτη παραμένει ακόμα ανεφάρμοστη. Η μελέτη αυτή πρέπει να επικαιροποιηθεί, να συνταχθεί νέος προϋπολογισμός και να δημοπρατηθεί άμεσα, καθώς οι δρόμοι Ηράκλειο–Μάλια και Ηράκλειο-Μοίρες-Τυμπάκι, «βγάζουν» κάθε μήνα θανατηφόρα ατυχήματα, με πιο πρόσφατο ένα θανατηφόρο ατύχημα με λεωφορείο του ΚΤΕΛ στην περιοχή των Μαλίων.

3.      Χρηματοδότηση ενεργειών και δράσεων  συντήρησης των αρμόδιων Υπηρεσιών της Περιφέρειας Κρήτης  που δεν εμπίπτουν στις επιλέξιμες δαπάνες για ένταξη στο πρόγραμμα Βραχυπρόθεσμων επεμβάσεων για την βελτίωση της οδικής ασφάλειας, καθώς το οδικό δίκτυο της Κρήτης γενικά, δεν είναι καλά συντηρημένο λόγω μη επαρκούς χρηματοδότησης.  Όπως δε αναφέρει και το Παρατηρητήριο Οδικής ασφάλειας του ΤΕΕ το εθνικό οδικό δίκτυο απαιτεί ετήσια δαπάνη συντήρησης περί τα 30.000 Ευρώ ανά km. Το οδικό δίκτυο (επαρχιακό και εθνικό) της Κρήτης χρειάζεται ετήσια περί τα 20 εκ. Ευρώ για συντήρηση, που ποτέ μέχρι σήμερα δεν δόθηκαν.

4.      Τη χρηματοδότηση των έργων που αντιστοιχούν σε όλες τις μελέτες που έχουν προκηρυχθεί και θα συνταχθούν για τον ΒΟΑΚ

5.      Την προκήρυξη των μελετών αναβάθμισης του ΒΟΑΚ κατά τα τμήματα Σούδα – Καλύβες και Βαμβακόπουλο – Κίσσαμος συνολικού μήκους 48 χλμ (τα οποία ζητούμε επίμονα εγγράφως εδώ και χρόνια  – αρ. πρωτ. 1876/08 προς ΥΠΕΧΩΔΕ) ώστε τα αντίστοιχα έργα τους να ενταχθούν στο Τ.Ε.Π. «Προσπελασιμότητα» του ΕΣΠΑ 2007-2013,

6.      Η ολοκλήρωση επιτέλους της μελέτης συνδέσης του ΒΟΑΚ με το λιμάνι Σούδας και το Αεροδρόμιο Χανίων που εξυπηρετεί φυσικά και το Ν. Ρεθύμνου και αποτελεί ένα απολύτως αναγκαίο έργο

7.       Την επιτάχυνση και συντόμευση των απαιτούμενων διαδικασιών περιβαλλοντικών, αρχαιολογικών και άλλων αδειοδοτήσεων που συνήθως καθυστερούν υπερβολικά την έγκριση των μελετών.