Του Φίλιππου Ζάχαρη
Πρόκειται για ένα 25ετές σχέδιο, κόστους 25 δις. δολαρίων, που αφορά την ανάπτυξη της βιομηχανίας και των υποδομών μεταφοράς, που εκτείνεται από την επαρχία Puebla στο Μεξικό, μέχρι και τον Παναμά. Το σχέδιο φιλοδοξεί, περνώντας από τις πιο περιθωριοποιημένες, να ανεβάσει το επίπεδο και την ποιότητα ζωής σε περιοχές που έχουν τα υψηλότερα ποσοστά φτώχειας στην Αμερική. Αυτοί είναι οι επίσημοι «ανθρωπιστικοί» ισχυρισμοί.
Γιατί πίσω από το εν λόγω σχέδιο, κρύβονται τεράστια επενδυτικά συμφέροντα πολυεθνικών, που στοχεύουν στην εκμετάλλευση των πλούσιων φυσικών πόρων και την προσφορά άφθονου φθηνού εργατικού δυναμικού. Τα επιχειρηματικά σχέδια επιδιώκουν τη δημιουργία υποδομών μεταφορών, την προώθηση της εκβιομηχάνισης και την μετατόπιση των αγροτικών κοινοτήτων στις πόλεις . Αυτοί οι στόχοι θα δημιουργήσουν την ανάπτυξη μιας περιοχής «ελεύθερου» εμπορίου. Το σχέδιο περιλαμβάνει επίσης την επέκταση των maquiladoras.
Να θυμίσουμε εδώ ότι η βιομηχανία τύπου τύπου maquilas είναι γνωστή για τις ολέθριες συνθήκες εργασίας. Το σχέδιο υποστηρίζει την διάδοση των maquilas στην Κεντρική Αμερική, προκειμένου να μην υπάρχει μετακίνηση εργοστασίων από το βόρειο Μεξικό στην Ασία, με την εκεί εκμετάλλευση του φθηνού εργατικού δυναμικού. Κοινώς, να υπάρξει εκμετάλλευση της φτώχειας στην Κεντρική Αμερική, με φτηνά μεροκάματα και στόχο την πρόσβαση στους πλούσιους φυσικούς πόρους, με εξασφάλιση πετρελαίου και αξιοποίηση ξυλείας των τροπικών δασών, υδροηλεκτρικά φράγματα για την ηλεκτρική ενέργεια και χαμηλούς περιβαλλοντικούς κανονισμούς.
Το φιλόδοξο όμως αυτό σχέδιο περνά από περιοχές που διαβιούν αυτόχθονες ιθαγενείς πληθυσμοί, που έχουν αναπτύξει αυτόνομη γεωργική δραστηριότητα και προπάντων αρνούνται να εγκαταλείψουν τα εδάφη που γεννήθηκαν. Το Plan Puebla Panama (PPP) υπόσχεται «γεωργικό εκσυγχρονισμό». Ποιους όμως, πέραν των πολυεθνικών, εξυπηρετεί o εκσυγχρονισμός αυτός και κατ’ επέκταση το PPP; Σε πολλές από τις περιοχές του σχεδίου, οι τοπικοί πληθυσμοί χτίζουν μια αλληλέγγυα οικονομία, με συνεταιρισμούς και εμπορική αυτοοργάνωση.
Έχουν μάλιστα σφυρηλατήσει δεσμούς αλληλεγγύης με συνεταιρισμούς άλλων χωρών. Διάφορες κοινότητες παράγουν βιολογικά προϊόντα, ενώ προϊόντα όπως βοδινό κρέας ή το μέλι πωλούνται στα χωριά μέσα από δίκτυα του επονομαζόμενου «δίκαιου εμπορίου» (fair trade). Παράλληλα λοιπόν με το σχέδιο Πουέμπλο Παναμά και τις φιλοδοξίες των πολυεθνικών, οι εγχώριοι πληθυσμοί απαντούν με την ανάπτυξη συνεταιριστικών προσπαθειών και την αυτόνομη διάθεση οργανικών προϊόντων, με σεβασμό προς το περιβάλλον και τη φύση.
Στο μεγαλόπνοο σχέδιο Πουέμπλο Παναμά επενδύουν πολλές πολυεθνικές εταιρείες. Μεταξύ αυτών, η International Paper Company και η Boise Cascade που αγοράζουν γη στην Τσιάπας, η Grupo Pulsar που επενδύει στην Τσιάπας στις δασοκομικές φυτείες, στην βιοτεχνολογία και στην έρευνα για τα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα , η Harken Energy στην δημιουργία υδροηλεκτρικών φραγμάτων και την ιδιωτικοποίηση των του ενεργειακού δικτύου, καθώς και πολλές άλλες. Το σχέδιο Πουέμπλο Παναμά εξυπηρετεί πολύ τις ΗΠΑ από πλευράς εξασφάλισης ενεργειακών πηγών.
Σε γενικές γραμμές το σχέδιο δεν θέτει και πολλούς περιβαλλοντικούς περιορισμούς, εκμεταλλεύεται την φτώχεια και την περιθωριοποίηση, και με πρόσχημα την οποιαδήποτε «πρόοδο», στοχεύει στον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών περιοχών που εκτείνονται από το Μεξικό μέχρι τον Παναμά. Πολλοί ιθαγενείς πληθυσμοί, όπως αυτοί του Παναμά, δείχνουν να είναι μη ενημερωμένοι για αυτό που αναπτύσσεται δίπλα τους. Το PPP έχει καταστρέψει στο διάβα του εύφορα αγροκτήματα, κακάο και καφέ. Σε αντάλλαγμα προσφέρεται από τις κυβερνήσεις πόσιμο νερό, ηλεκτρική ενέργεια αλλά και ασφαλή μετεγκατάσταση των ιθαγενών και αποζημίωσή τους. Που δεν έχει γίνει ως τώρα. Απομένει να δούμε αν τελικά όλη η περιοχή της Κεντρικής Αμερικής θα θυσιαστεί προς όφελος των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων. Αν τα κέρδη βρεθούν πάνω από το ανθρώπινο συμφέρον. Που είναι άμεσα συνηφασμένο με την προστασία του περιβάλλοντος.
