Του Χρήστου Ι. Πετράκη
Ο μεγάλος αρχαιολόγος Μανόλης Ανδρόνικος, που ανακάλυψε στη Βεργίνα τον τάφο του Φίλιππου, του πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου μαζί με τους λοιπούς βασιλικούς μακεδονικούς τάφους, κατόρθωσε, εκτός των άλλων, να καυτοποιήσει και την τοποθεσία της Πανάρχαιης Πρωτεύουσας των Μακεδόνων, δηλαδή των Αιγών. Ο Μ. Ανδρόνικος, ανασκάπτοντας την Μεγάλη Τούμπα, η οποία έκρυβε στα σπλάχνα της για χιλιάδες χρόνια τους τάφους των Μακεδόνων βασιλέων, παρατήρησε ότι, ανάμεσα στα λοιπά υλικά που είχαν χρησιμοποιηθεί για να γίνει ο χωμάτινος λόφος, δηλαδή η Μεγάλη Τούμπα, ύψους 12 μέτρων και διαμέτρου 110 μέτρων (!), υπήρχαν και πάρα πολλά κομμάτια από μαρμάρινες επιτύμβιες στήλες, που προέρχονταν από το γειτονικό νεκροταφείο των τύμβων, που χρονολογήθηκε η αρχή του από το… 1000 προ Χριστού.
Γι’ αυτό το θέμα, ο Μ. Ανδρόνικος στο εκπληκτικό βιβλίο του «Βεργίνα», οι βασιλικοί τάφοι και οι άλλες αρχαιότητες», στις σελίδες 83 και 84 γράφει: «ΟΙ ΕΠΙΤΥΜΒΙΕΣ ΣΤΗΛΕΣ. Όπως σημειώσαμε στο προηγούμενο κεφάλαιο μέσα στην επίχωση της Μεγάλης Τούμπας βρέθηκαν εκατοντάδες σπασμένα κομμάτια που προέρχονταν από επιτύμβια μνημεία και είχαν χρησιμοποιηθεί ως άχρηστο υλικό στην κατασκευή της Τούμπας. Τα περισσότερα απ’ αυτά ήταν μαρμάρινα και άνηκαν σε επιτύμβιες στήλες. Μερικά προέρχονταν από άλλα επιτύμβια μνημεία, όπως μαρμάρινες υδρίες, ενώ άλλα ήταν πωρόλιθοι, από βάσεις επιταφικών μνημείων. Αρκετές από τις στήλες είχαν ανάγλυφη διακόσμηση, οι περισσότερες όμως ήταν γραπτές (ζωγραφιστές). Ύστερα από τη συγκόλληση των κομματιών συγκροτήθηκαν 47 ακέραιες ή σχεδόν ακέραιες στήλες.
Όλες αυτές οι στήλες μπορούν να χρονολογηθούν με ασφάλεια μέσα στο 2ο μισό του 4ου π.Χ. (350 – 300 π.Χ.) και στις αρχές του 3ου π.Χ. αιώνα (300 – 275 π.Χ.), εκτός από μια ανάγλυφη που χρονολογείται στα τέλη του 5ου π.Χ. αιώνα. Όλες σχεδόν έχουν επιγραφές με το όνομα του νεκρού. Από τις διαστάσεις και την ποιότητά τους προκύπτει, πιστεύω, το συμπέρασμα ότι τα επιτύμβια αυτά μνημεία κοσμούσαν τους τάφους Κοινών Μακεδόνων πολιτών και όχι ευγενών ή άλλων προσώπων της άρχουσας τάξης. Έτσι μας προσφέρουν μια πολύ χρήσιμη συλλογή κοινών μακεδονικών ονομάτων, ανδρικών και γυναικείων. Ο κατάλογος των ονομάτων αυτών φτάνει τον πολύ αξιόλογο αριθμό των 75. Ενδεικτικά σημειώνω μερικά απ’ αυτά:
Αλκέτας, Άλκιμος, Αντίγονος, Βερενίκη, Δρύκαλος, Εύξεινος, Θεόκριτος, Θεόδωρος, Ηρακλείδης, Κλεαγόρας, Λέανδρος, Λυσανίας, Μένανδρος, Νικόστρατος (ήξερε προφανώς ο… Κορνάρος αυτό το μακεδονικό – ελληνικό όνομα και βάζει το αφεντόπουλο τση Μακεδονίας που «ήτον εικοσινιούς χρονού όμορφος κοπελιάρης πολλά μεγάλης δύναμης, πολλά μεγάλης χάρης» και του οποίου «και τ’ όνομα του το γλυκύ το λέγαν Νικοστράτη η φορεσιά του ήτο χρησύ όλο καρδιές γεμάτη») Ξενοκράτης, Πευκόλαος, Πρόξενος, Πιερίων, Φίλιστος, Φιλώτας κλπ. Είναι πρόδηλο πως στο σύνολό τους τα ονόματα αυτά είναι ελληνικά ή ακριβέστερα έχουν αναντίρρητη ελληνική ρίζα (μονάχα ένα «Αμόδοκος» έχει ρίζα θρακική).
Αξίζει να σημειωθεί πως πολλά απ’ αυτά είναι χαρακτηριστικά μακεδονικά και άγνωστα ή σχεδόν άγνωστα στην Αττική, φαινόμενο που μαρτυρεί τη μακεδονική τους παράδοση. Αν λοιπόν δεχτούμε για πολλές από τις επιγραφές αυτές μια χρονολογία γύρω στα 330 π.Χ. και μια μέση ηλικία των νεκρών τα 30 – 40 χρόνια, καταλήγουμε στο συμπέρασμα, πως τα ονόματα αυτά ανήκουν σε μια εποχή γύρω στα 370 – 360 π.Χ. Αν προσθέσουμε ότι στις περισσότερες στήλες αναγράφεται και το πατρώνυμο του νεκρού, θα αναχθούμε σε μια χρονολογία γύρω στα 410 – 400 π.Χ. για τα ονόματα αυτά.
Τούτο σημαίνει πως έχουμε επιγραφική μαρτυρία για ονόματα κοινών μακεδόνων πολιτών αυτής της εποχής, με άλλα λόγια πως στα τέλη του 5ου π.Χ. αιώνα οι μακεδόνες που ζούσαν στην πρώτη πρωτεύουσα του μακεδονικού βασιλείου, στην κοιτίδα δηλαδή του κράτους των μακεδόνων, είχαν ελληνικά ονόματα. Μια τέτοια μαρτυρία επιβεβαιώνει με τον πιο αναμφίβολο τρόπο τη γνώμη των ιστορικών που υποστήριζαν πως οι Μακεδόνες ήταν ένα ελληνικό φύλο, όπως όλα τα υπόλοιπα που ζούσαν στον Ελληνικό χώρο, και πως η θεωρία για Ιλλυρική ή Θρακική καταγωγή τους και για εξελληνισμό τους από τον Φίλιππο και τον Μ. Αλέξανδρο δεν μπορεί να βρεί αντικειμενικά κριτήρια στήριξης. Έτσι το πρώτο αξιόλογο και ιστορικά σημαντικότατο εύρημα της ανασκαφής της Μεγάλης Τούμπας αποτελεί η συλλογή των ταπεινών αυτών συντριμμάτων που σύρθηκαν μέσα στην επίχωσή της.
Η ιερόσυλη πράξη των Γαλατών μισθοφόρων που κατέστρεψαν το νεκροταφείο των Αιγών στάθηκε η αφορμή να σωθούν και να φτάσουν ως εμάς αυτά τα πολύτιμα τεκμήρια της εθνικής ταυτότητας των συληθέντων νεκρών». Ποια από τα παραπάνω ονόματα των Μακεδόνων Ελλήνων της αρχαιότητας μπορούν να αναγνωρίσουν ως δικό τους τα… «κλεφτρόνια» των Σκοπίων που αμαυρώνουν δημόσια το Εθνικό Σύμβολο των Ελλήνων;…
