Με την τελευταία απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Κρητικού Δικαίου εγκρίθηκαν τα πεπραγμένα του Ινστιτούτου του έτους 2011.
ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΕΤΟΥΣ 2010
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΕΡΓΟ
Το έργο του Ινστιτούτου βασίζεται στην επιστημονική υποδομή του και τα συνεχιζόμενα επιστημονικά του προγράμματα. Ήδη στο Ι.Κ.Δ. λειτουργεί βιβλιοθήκη με πέντε χιλιάδες (5.000) περίπου τόμους, που εμπλουτίζεται συνεχώς με νέες εκδόσεις, καθώς και με πολλά νομικά περιοδικά. Λειτουργεί επίσης ιστοσελίδα του Ι.Κ.Δ. στην ηλεκτρονική διεύθυνση http:/users.forthnet.gr/cha/ikd, που περιλαμβάνει όλες τις σχετικές πληροφορίες για το έργο του Ινστιτούτου. Τέλος, εκδίδεται κανο-νικά το περιοδικό «ΤΑΛΩΣ», όπου δημοσιεύονται τα ερευνητικά προγράμματα του Ι.Κ.Δ. και άλλες μελέτες περί Κρητικού Δικαίου.
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ
Α΄. Αναφέρομε τα πρώτα ολοκληρωμένα και εκδοθέντα ήδη προγράμματα του Ινστιτούτου:
α) «Βιβλιογραφία του Κρητικού Δικαίου» των ερευνητών Μανόλη Βασιλοδημητράκη, Γεωργίας Τζανάκη και Μαρίας Ζουμαδάκη,
β) «Διάγραμμα ιστορίας του Κρητικού Δικαίου»,
γ) «Επιτομή Κρητικής Νομολογίας» του Διευθυντή του Ινστιτούτου Στρατή Παπαμανουσάκη,
δ) «Αντίποινα (μετάφραση στην Αγγλική)» του καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης Νικολάου Σταμπολίδη, και τα προγράμματα,
ε) «Η Διαιτησία στο Κρητικό Δίκαιο», της Δικηγόρου Γεωργίας-Παναγιώτας Λίμνιου,
στ) «Λόγοι διαζυγίου και ανάθεση γονικής μέριμνας στις αποφάσεις του Πρωτοδικείου Χανίων» της Δρ. Νομικής Νικολέτας Μπεχλιβάνη,
ζ) «Το Ποινικό Δίκαιο της Κρήτης κατά την Τουρκοκρατία», του Δικηγόρου Χρήστου Κιτσόπουλου,
η) «Θεσμοί και διοικητική οργάνωση της Εκκλησίας Κρήτης κατά τον Καταστατικό της Χάρτη (Ν. 4.149/1961)» του Λέκτορα Κωνσταντίνου Παπαγεωργίου. Καθώς και
θ) «Το Κρητικό Δίκαιο στους αρχαίους συγγραφείς» («Πανδέκτης Αρχαίου Κρητικού Δικαίου»), με επιμέλεια Στρατή Παπαμανουσάκη, στο οποίο συνεργάστηκαν και ο τότε επιστημονικός συνεργάτης του Ι.Κ.Δ. Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου, καθώς και ο Επίτιμος Προϊστάμενος Διευθύνσεως Γραμματείας Εισαγγελίας Εφετών Κρήτης Ιάκωβος Σαμιωτάκης και η Δικηγόρος Κορίνα Δηλαβεράκη,
ι) «Ο θεσμός της πώλησης στη Βενετοκρατούμενη Κρήτη» του ερευνητή Λάμπρου Σκουζάκη,
ια) «Επίσημες εφημερίδες ΒΑΚΑΪ ΓΚΙΡΙΤ – ΚΡΗΤΗ» του Στρατή Παπαμανουσάκη,
ιβ) «Δημοσιονομικό και φορολογικό δίκαιο της Κρήτης», που είχε αρχίσει από τον ερευνητή Αθανάσιο Ψάλτη και συμπληρώθηκε από τον επιστημονικό συνεργάτη του Ι.Κ.Δ. Κωνσταντίνου Παπαγεωργίου,
ιγ) «Τα όπλα στο Κρητικό Δίκαιο» των ερευνητών Ευτύχη Φυτράκη – Κωνσταντίνου Παπαγεωργίου, που περιλαμβάνει ιστορική, νομοθετική και δογματική θεώρηση του ζητήματος, με ειδικότερες προτάσεις αντεγκλη-ματικής πολιτικής για τον περιορισμό και την εξάλειψη της σχετικής παραβατικής συμπεριφοράς στην Κρήτη,
ιδ) «Το κατάστιχο του νοταρίου Τζώρτζη Τρωΐλου» του Δρ. Ιστορίας Γιάννη Γρυντάκη, που αφορά στην έκδοση του συμβολαιογραφικού αρχείου του κρητικού νοταρίου Τζώρτζη Τρωΐλου,
ιε) «Συμπλήρωμα Βιβλιογραφίας Κρητικού Δικαίου (1989-2006)» με επιμέλεια του επιστημονικού συνεργάτη του Ι.Κ.Δ. Κωνσταντίνου Παπαγε-ωργίου αρχικά (μέχρι το 2001) και του Διευθυντή του Ι.Κ.Δ. μεταγενέστερα (μέχρι τέλους 2008),
ιστ) «Η Βεντέτα εν γένει και ιδιαίτερα στην Κρήτη» του Δικηγόρου – ερευνητή Ιωάννη Βαρδάκη και
ιζ) «Επανάσταση Θερίσου 1905» του καθηγητή Αντώνη Μανιάτη, που αφορά στην έκδοση των πηγών του επαναστατικού Δικαίου της Επανάστασης του Θερίσου του 1905, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την πραγματοποίησή της.
Εξ άλλου, έχει εκδοθεί, σε ηλεκτρονική μορφή, στο διαδίκτυο το έργο:
ιη) «Κώδικας Ισχύουσας Νομοθεσίας Περί Κρήτης», της Δικηγόρου Αγάπης Μικρού, με νεότερη συμπλήρωση Κ. Παπαγεωργίου (μέχρι τέλους 2001) και Σ. Παπαμανουσάκη (μέχρι τέλους 2009).
Έχει ολοκληρωθεί, επίσης, με την επιμέλεια του Διευθυντή του Ι.Κ.Δ., και έχει ήδη εκδοθεί και το μνημειώδες έργο:
ιθ) «Κρητικός Κώδιξ», που περιλαμβάνει τη συγκέντρωση και κωδικοποίηση των πηγών του Κρητικού Δικαίου από την Τουρκοκρατία μέχρι σήμερα (Τουρκοκρατία (1669-1868), Ημιαυτονομία (1868-1898), Κρητική Πολιτεία (1898-1912), Νεότερη περίοδος (1913-1996)), καθώς και κ) «Ο συγκρητισμός μεταξύ ελευθερίας και νόμου» του Διευθυντή του Ι.Κ.Δ. Στρατή Παπαμανουσάκη, όπου επιχειρείται η σύνθεση του Δικαίου γενικότερα (Κράτος και Δίκαιο – Φιλοσοφική αντίληψη – Πολιτική διάσταση) με το Κρητικό Δίκαιο (ιστορική εξέλιξη – αρχές και ρήτρες – ελευθερία και νόμος), σε ένα νομικό Συγκρητισμό, και αναλύονται τα σημερινά δικαιικά προβλήματα, εκτίθεται η συγκρητιστική διαλεκτική και προτείνεται μια υπέρβαση των αντιθέσεων δικαίου και ισχύος, μεταξύ ουτοπίας και ρεαλισμού.
Β΄. Παραμένουν ανέκδοτα ακόμα τα ολοκληρωμένα προγράμματα:
κα) «Το Κρητικό Δίκαιο στη Ρωμαιοκρατία (Creta Romana)» του καθηγητή Ιωάννη Τζαμτζή, που περιλαμβάνει την έκδοση των δικαιικών πηγών της ρωμαιοκρατίας στην Κρήτη και την εισαγωγή του ρωμαϊκού δικαίου στο νησί, την εφαρμογή και την αλληλεπίδραση κρητικού και ρωμαϊκού δικαίου,
κβ) «Τουρκικό Αρχείο Κρήτης» της ερευνήτριας Μανωλίας Βουγιουκα-λάκη, που αφορά στην έκδοση του τουρκικού αρχείου του εφκαφίου Κρήτης, που βρίσκεται στην Κρήτη και αποτελεί αξιόλογη πηγή του Κρητικού Δικαίου της Τουρκοκρατίας, και
κγ) «Τα Κρητικά Νομικά Έθιμα, γενικό μέρος», της ερευνήτριας Νικολέτας Μπεχλιβάνη, με σκοπό την ανάδειξη και παρουσίαση των πηγών του Κρητικού Δικαίου ως προς τα Κρητικά Νομικά Έθιμα και τη θεωρητική και νομολογιακή τεκμηρίωση.
Γ΄. Εξάλλου, κατά το 2010 συνεχίστηκαν, μολονότι η ολοκλήρωσή τους καθυστερεί, τα παλαιότερα επιστημονικά προγράμματα:
α) «Το Κρητικό Δίκαιο της Βυζαντινής Περιόδου», του ερευνητή Κωνσταντίνου Παπαγεωργίου,
β) «Το Κρητικό Δίκαιο της Βενετοκρατίας», του ερευνητή Γιάννη Χατζάκη,
γ) «Ποινική Δικαιοσύνη και Κρητικές Επαναστάσεις κατά τη Βενετοκρατία», του ερευνητή Χρήστου Κιτσόπουλου,
δ) «Η Βεντέτα στην Κρήτη», των ερευνητριών Μ. Παπαϊωάννου και Μ. Γαλανού. Σκοπός των προγραμμάτων αυτών είναι βασικά η ανάδειξη και παρουσίαση των πηγών του Κρητικού Δικαίου της αντίστοιχης περιόδου,
ε) «Τα Κρητικά Νομικά Έθιμα, ειδικό μέρος», της ερευνήτριας Μαρίας Γαλανού, με σκοπό την ανάδειξη και παρουσίαση των πηγών του Κρητικού Δικαίου ως προς τα Κρητικά Νομικά Έθιμα (απαγωγή, αδελφοποιϊα, υιοθεσία, θεοδικία, αγροτικά και κτηνοτροφικά έθιμα κ.λ.π.),
στ) «Η ζωοκλοπή στην Κρήτη», της ερευνήτριας Μαρίας Γαλανού, που αποσκοπεί στη θεωρητική, νομολογιακή και κοινωνιολογική έρευνά της, και
ζ) «Τα ναρκωτικά στην Κρήτη», των ερευνητριών Όλγας Θέμελη, Αλεξάνδρας Μοσχοπούλου και Σταματίνας Πούλου. Σκοπός του προγράμματος αυτού είναι βασικά η έρευνα του θέματος των ναρκωτικών στην Κρήτη από ιστορική, νομοθετική, νομολογιακή και εγκληματολογική πλευρά.
Δ΄. Κατά το 2009 αποφασίστηκε η εκπόνηση δύο νέων επιστημονικών προγραμμάτων: «Νομοθεσία περί Κρήτης» και «Κρητική Νομολογία». Από αυτά, το μεν πρώτο, που αφορά τη συμπλήρωση του προγράμματος «Κώδικας Ισχύουσας Νομοθεσίας περί Κρήτης», δηλαδή την κωδικοποίηση όλων των σχετικών με την Κρήτη νομοθετημάτων, εκτελέστηκε κανονικά δια του Διευθυντή του Ι.Κ.Δ. και με τη συνεργασία του ερευνητή Ιάκωβου Σαμιωτάκη και ολοκληρώθηκε για το έτος 2009. Το δε δεύτερο, που αποτελεί τη συνέχιση του ομώνυμου προγράμματος, δηλαδή την κωδικοποίηση και έκδοση της νομολογίας των κρητικών δικαστηρίων (Πολιτικών, Ποινικών και Διοικητικών) καθώς και των σχετικών αποφάσεων των ανωτάτων Δικαστηρίων της χώρας και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, της περιόδου από το 2000 και εφεξής, συνεχίστηκε και κατά το 2010, ελπίζεται δε ότι θα ολοκληρωθεί κατά το επόμενο έτος.
Ας προστεθεί, τέλος, ότι βρίσκονται σε αναστολή λόγω προβλημάτων των ερευνητών και πέντε ακόμη προγράμματα.
Ε΄. Επιπλέον, κατά το 2010, προκηρύχθηκε η εκτέλεση τριών νέων επιστημονικών προγραμμάτων, εντός του κύκλου ενδιαφερόντων του Ινστι-τούτου, στα πλαίσια της οποίας έχουν υποβληθεί τέσσερις ενδιαφέρουσες προτάσεις ερευνητών, οι οποίες βρίσκονται στο στάδιο της αξιολόγησης, ώστε να αποφασιστεί η υλοποίησή τους κατά το επόμενο έτος.
ΣΤ΄. Έτσι, στα πλαίσια της δημιουργίας σταθερής επιστημονικής υποδομής, διαθέτομε ήδη το corpus των πηγών του Κρητικού Δικαίου, της Αρχαίας περιόδου ( Πανδέκτης, Κρητικές Επιγραφές, Creta Romana), της Μέσης περιόδου (Κρητικό Δίκαιο Βυζαντινής περιόδου, Βενετοκρατία) και της Νεότερης περιόδου (Κρητικός Κώδιξ, Ισχύουσα νομοθεσία περί Κρήτης, Κρητικά Έθιμα, Κρητική Νομολογία). Προσφέρεται, επίσης, ολοκληρωμένη η Βιβλιογραφία και το Διάγραμμα Ιστορίας του Κρητικού Δικαίου. Καθώς επίσης και τα πορίσματα της έρευνας ιδιαίτερων περιόδων και θεμάτων του Κρητικού Δικαίου (Ποινικό Δίκαιο Βενετοκρατίας και Τουρκοκρατίας, Επανάσταση Θερίσου, Φορολογικό και Δημοσιονομικό Δίκαιο, Τουρκικά Αρχεία, Θεσμοί Αστικού και Δικονομικού Δικαίου, Συγκρητισμός, Κρητικά Νομικά Έθιμα, Βεντέτα, Όπλα, Ζωοκλοπή, Ναρκωτικά κλπ).
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
Από πλευράς εκδόσεων, συνεχίστηκε η έκδοση της επιστημονικής επετηρίδας του Ινστιτούτου, «ΤΑΛΩΣ», με την εκτύπωση ενός ακόμη τόμου, του ΙΖ΄ (2009), που περιλαμβάνει το έργο του Διευθυντή του Ι.Κ.Δ. Στρ. Παπαπαμανουσάκη «Ο Συγκρητισμός μεταξύ ελευθερίας και νόμου». Ο επόμενος τόμος, «ΤΑΛΩΣ» ΙΗ΄ (2010), που περιλαμβάνει τις μελέτες των Νικολέτας Μπεχλιβάνη «Τα Κρητικά Νομικά Έθιμα», Μανωλίας Βουγιου-καλάκη «Βακουφικά έγγραφα Κρήτης» και Στρατή Παπαμανουσάκη «Προς ένα νέο ορισμό του Κρητικού Δικαίου», βρίσκεται ήδη στο τυπογραφείο.
ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
Εξάλλου και κατά το 2010, το Ινστιτούτο Κρητικού Δικαίου αντιπροσω-πεύθηκε σε διάφορες εκδηλώσεις και συνέδρια και συνεχίστηκαν οι επαφές και ανταλλαγές του Ι.Κ.Δ. με πολλούς επιστημονικούς οργανισμούς. Τέλος, το Ι.Κ.Δ. προσέφερε την επιστημονική του βοήθεια σε πολλούς νέους ερευνητές. Αναφέρομε, ειδικότερα, τις τακτικές επισκέψεις για άντληση πληροφοριών, σχετικά με τα ερευνητικά ενδιαφέροντά των, των Ιωάννη Καλογεράκη, Μαθηματικού – Στατιστικολόγου (Τα μαθηματικά στη βενετοκρατούμενη Κρήτη), Κωνσταντίνου Κουκούτση, Αντεισαγγελέα Εφετών Κρήτης (Μοναστηριακή περιουσία Μονών Κρήτης), Ιάκωβου Σαμιωτάκη, Επιτίμου Προϊσταμένου Γραμματείας Εισαγγελίας Εφετείου Κρήτης (Ιστορικές προσωπικότητες του Δικαίου, της Διανόησης και της Επιστήμης – Βασικά Νομικά κείμενα), Εμμανουήλ Τσιτσιριδάκη, τελειοφοίτου Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών (Το Κρητικό Δημόσιο Δίκαιο), Ναταλίας Παγκάλου, πολιτικού – μηχανικού (Νομική προσέγγιση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς στην Κρήτη) και Κωνσταντίνου Τζώρτζη, φιλόλογου – νομικού (Η επίδραση του Κρητικού Δικαίου στους Νόμους του Πλάτωνα), κ.ά.
Ο ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ
ΣΤΡΑΤΗΣ ΠΑΠΑΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ
