Δεν νομίζω να μην αντιλαμβάνονται οι βουλευτές ότι με την καθιέρωση της λίστας γίνονται υποτελείς του Αρχηγού ενώ με την διεκδίκηση του σταυρού επιζητούν την εύνοια του λαού. Η λίστα και ο σταυρός δεν είναι μόνο τυπικά στοιχεία της εκλογικής διαδικασίας. Έχουν ουσιαστικό περιεχόμενο με τεράστια σημασία στη λειτουργία του κοινοβουλευτισμού. Η λίστα χωρίς την δημοκρατική λειτουργία των συλλογικών οργάνων των κόμμάτων, γίνεται πανίσχυρο και αμάχητο όπλο στα χέρια του κάθε Αρχηγού.
Ο σταυρός μέχρι να βρεθεί προσφορότερος τρόπος για την έκφραση της προτίμησης του πολίτη αποτελεί το έσχατο όπλο στα χέρια του λαού. Και αντί να τον εξορκίζουν ορισμένοι ως αιτία πελατειακής σχέσης, να εφαρμόσουν με αυστηρότητα το ΑΣΕΠ καθώς και τους κανόνες του κράτους δικαίου.
Εξάλλου, τόσο η λίστα όσο και ο σταυρός καθορίζουν την πολιτική στάση του βουλευτή. Ειδικότερα: η λίστα προσανατολίζει τον βουλευτή προς τον Αρχηγό για να εξασφαλίσει την εύνοιά του. Έτσι, γίνεται υποτελής του, γίνεται αρχηγόδουλος.
Ο σταυρός προσανατολίζει τον βουλευτή προς τον λαό επιζητώντας την εύνοια του πολίτη. Ο σταυρός αποτελεί τον ομφάλιο λώρο του βουλευτή με τον λαό ενώ η λίστα αποτελεί τον ομφάλιο λώρο του βουλευτή με τον Αρχηγό. Επίσης, ο σταυρός συνδέεται με την κυριαρχία του πολίτη, ενώ η λίστα ταυτίζεται με την κυριαρχία του Αρχηγού. Ο σταυρός είναι στοιχείο ελευθερίας του πολίτη η δε λίστα στοιχείο εθελοδουλίας του βουλευτή. Ο σταυρός δημιουργεί ευνοούμενους του λαού, η δε λίστα ευνούχους του Αρχηγού.
Εν κατακλείδι: Με την καθιέρωση της λίστας ακυρώνεται η έννοια της παραγράφου 1 του άρθρου 60 του Συντάγματος, κατά την οποία « οι βουλευτές έχουν απεριόριστο το δικαίωμα της γνώμης και ψήφου κατά συνείδηση». Συνεπώς ευνουχίζεται η συνείδηση και η γνώμη του βουλευτή, ευνουχίζεται ο κοινοβουλευτισμός.
