Η άποψη ότι στα χρόνια της Τουρκοκρατίας δεν λειτουργούσε Κρυφό Σχολειό στις περιοχές των υποταγμένων Ελλήνων, μου φαίνεται επιστημονικά βιαστική. Ασφαλώς και δεν πρόκειται να βρεθεί στα δημόσια έγγραφα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας απαγόρευση λειτουργίας Ελεύθερων Ελληνικών Σχολείων. Και τούτο, γιατί από τα τέλη του 18ου αιώνα και η Ορθόδοξη Ρωσία, αλλά και οι μεγάλες Χριστιανικές Δυνάμεις της Δύσης, έχουν αναλάβει σχεδόν «εργολαβικά» την προστασία των δικαιωμάτων, των όποιων δικαιωμάτων, των Χριστιανών, οποιουδήποτε δόγματος, υπηκόων της Αυτοκρατορίας.
Επιπλέον οι Οθωμανοί, προκειμένου να αποφύγουν ένα μέτωπο Ρωμαιοκαθολικών και Ορθοδόξων ενάντιά τους, άσκησαν προνομιακή μεταχείριση προς τους Ορθόδοξους και ιδιαίτερα τους Έλληνες Ορθόδοξους της Αυτοκρατορίας, γεγονός που διευκόλυνε εμφανέστατα τη διαδικασία σε ορισμένες περιοχές. Αναφέρομαι, κυρίως, στα αστικά κέντρα και ιδιαίτερα σε περιοχές όπου ο πλούτος των Χριστιανών τους επιτρέπει να χαίρονται σχεδόν τα πάντα. Δυστυχώς, όμως το πρόβλημα δεν αφορά στην Οθωμανική νομοθεσία ούτε στην «επίβλεψη» Ρώσων και Δυτικών.
Το πρόβλημα είναι η αδυναμία διάβαζε για παράλυση, του οθωμανικού κράτους να ελέγξει την κατάσταση. Το κράτος δικαίου υπάρχει μόνο στα χαρτιά. Οι Ριζοσπάστες Ισλαμιστές εξωθούν τους Μουσουλμάνους σε πράξεις βίας και με την ανοχή της κεντρικής εξουσίας επιδιώκουν τον ολοκληρωτικό εξισλαμισμό. Το γεγονός ότι μέσα στην ίδια την αυτοκρατορία έχουν ιδρυθεί ανεξάρτητα πασαλίκια αποδείχνει ακριβώς την αδυναμία αυτή.
Η τρομοκράτηση των αγροτικών πληθυσμών ιδιαίτερα από νταήδες – πιστούς του Ισλάμ αποτελεί καθημερινό φαινόμενο. Στόχος δεν είναι μόνο η παιδεία των ραγιάδων, αλλά και η τιμή και τα όποια πλούτη τους. Η Ορθόδοξη Ελληνική Εκκλησία που έχει αναλάβει την εκπαίδευση των πιστών της, είναι φυσικό να δραστηριοποιείται και στο Φανερό και στο Κρυφό Σχολειό.
Στα πρώτα χρόνια της Αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας η Ορθόδοξη Ελληνική Εκκλησία έχει αναλάβει – κυρίως δια των εσόδων των Μοναστηριών – τα έξοδα λειτουργίας των πρώτων Σχολείων της. Πώς ασκείτο αυτή η τρομοκράτηση από τους φανατικούς ισλαμιστές; Με πολλούς και διάφορους τρόπους. Στενός μου συγγενής που εργαζόταν ως δάσκαλος τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας σε Σχολείο των Αρμένων στον Αποκόρωνα, άνθρωπος ήρεμος, ήσυχος και χαμηλών τόνων, δέχτηκε δολοφονική επίθεση από φανατικό Μουσουλμάνο στην θέση Καλάμι καθώς επέστρεφε στα Χανιά.
Ο θείος μου – θείος μου ήταν – κατάφερε και να γλιτώσει και να περιποιηθεί τον επιτιθέμενο. Αυτό το γεγονός – επειδή ήταν άνθρωπος κατά βάθος καλός και αγαθός – τόχε βάρος στη συνείδηση μέχρι που πέθανε. Αυτά στα ζόρικα και φιλελεύθερα Χανιά. Σκεφτείτε τι γινόταν αλλού.
ΦΩΤΗΣ
