Υπόμνημα της ΓΕΣΑΣΕ για την κατάσταση στον αγροτικό τομέα και ελαιοπαραγωγούς

Η κατάρρευση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος οδήγησε και στην κατάρρευση αρκετών μύθων. Μερικές από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις του πλανήτη προσφεύγουν στο κράτος για τη σωτηρία τους . Η θεοποίηση της αγοράς «ρυθμίζει τα πάντα από μόνη της » , οι ακραίες νεοφιλελεύθερες επιλογές απελευθέρωσης των πάντων και η ανυπαρξία ελέγχων ιδιαίτερα στον πρωτογενή τομέα που από την ίδια του την φύση επηρεάζεται άμεσα και από τις κλιματικές και υδάτινες συνθήκες ,είχαν καταστρεπτικά αποτελέσματα τόσο στην παραγωγή όσο και στο εισόδημα .

Ταυτόχρονα, με τις συνεχείς υποχωρήσεις της Ε.Ε. στις διαπραγματεύσεις του ΠΟΕ οδηγούμαστε σε συρρίκνωση του αγροτοδιατροφικού τομέα της Ε.Ε. Το τελευταίο διάστημα , η παραγωγή προϊόντων διατροφής έχει αναδειχθεί σε κεφαλαιώδες ζήτημα του πλανήτη . Πριν μερικούς μήνες δεκάδες χώρες κινδύνευσαν από την έλλειψη τροφίμων ,ενώ ακραία κερδοσκοπικά φαινόμενα χαρακτήριζαν τις αγορές . Αντίθετα οι τιμές παραγωγού πολλών προϊόντων τουλάχιστον στη χώρα μας καταρρέουν , χωρίς οι μειώσεις αυτές να περνούν στον καταναλωτή .Η εξέλιξη αυτή καταδεικνύει ότι πολλές από τις προβλέψεις των υπηρεσιών της ίδιας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής , ανατράπηκαν στην πράξη .Καταδεικνύει επίσης ότι πολιτικές περιορισμού της αγροτικής παραγωγής στην Ευρώπη πρέπει να επανεξετασθούν.

Οι εξελίξεις αυτές επηρεάζουν αναμφισβήτητα και τις συζητήσεις για το μέλλον της ΚΑΠ. Κατά τη γνώμη μας όσο η Ευρώπη επιλέγει πολιτικές μείωσης του προϋπολογισμού και περιορισμού της στήριξης και υποβάθμισης της αγροτικής παραγωγής , όσο μεταφέρει πόρους από το εισόδημα του αγρότη στο Δεύτερο Πυλώνα , όσο πιστεύει ότι η ανάπτυξη της υπαίθρου μπορεί να επιτευχθεί με την περικοπή του βαθμού στήριξης του αγρότη παρά με επιπρόσθετους πόρους του Κοινοτικού Προϋπολογισμού , τόσο θα αδυνατεί να παρακολουθήσει τις απαιτήσεις του σήμερα, να ανταποκριθεί και να συμβάλλει στις εξελίξεις του μέλλοντος .

Τέλος ,σε όλα αυτά πρέπει να προστεθεί και μια παράμετρος ύψιστης σημασίας για την Ελλάδα , η οποία ως γνωστό κατέχει την πρώτη θέση στην ΕΕ σε ενισχύσεις ανά στρέμμα . Θεωρούμε ότι αν σήμερα αποδεχθούμε την κατάργηση του ιστορικού μοντέλου στην Ελλάδα , αύριο θα κάνουμε κάτι πολύ χειρότερο : Θα εμπλακούμε σε συζητήσεις για ίση στρεμματική ενίσχυση των αγροτών όλης της Ευρώπης, γεγονός που θα οδηγήσει στην μείωση της ενίσχυσης του Έλληνα αγρότη κατά 55% περίπου . Δυστυχώς τη δέσμευση αυτής της συζήτησης ανέλαβαν οι Υπουργοί Γεωργίας της Ε.Ε. και ο Έλληνας Υπουργός.

Σε κάθε περίπτωση η σημερινή συγκυρία και οι επιπτώσεις της , πρέπει να συνδυαστούν με τις συζητήσεις που διεξάγονται για τον Κοινοτικό Προϋπολογισμό και να τεθεί στην Ευρωπαϊκή κοινή γνώμη το ερώτημα των προσδοκιών που έχουν οι πολίτες από τους αγρότες. Να τεθεί το ερώτημα εάν οι πολίτες επιθυμούν μια πιο ενισχυμένη Κοινή Αγροτική Πολιτική ή την έξαρση της ακρίβειας και της διατροφικής ανασφάλειας.Τα τελευταία χρόνια , η πορεία των βασικών αγροτικών μεγεθών στην Ελλάδα ακολουθεί φθίνουσα τάση.

Η αξία της αγροτικής παραγωγής , η απασχόληση , το καθαρό αγροτικό εισόδημα , οι επενδύσεις , μειώνονται σε πραγματικούς όρους , ενώ αντίθετα διευρύνεται το εμπορικό έλλειμμα. Οι μικρομεσαίοι αγρότες, ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας . Ενισχύεται η συγκέντρωση των επιχειρήσεων που επεξεργάζονται ή διακινούν τρόφιμα , τα καρτέλ δρουν ανεξέλεγκτα , με άμεσο κίνδυνο την πλήρη υπονόμευση της δυναμικής ολόκληρων κλάδων όπως κτηνοτροφίας – γαλακτοκομικών – φέτας. Ο κλάδος διάθεσης αγροτικών εφοδίων και εισροών τείνει να μετατραπεί σε ένα από τα πιο παρασιτικά κυκλώματα που λειτουργούν στην αγροτική οικονομία. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι τους τελευταίους μήνες βασικοί τύποι λιπασμάτων αυξήθηκαν πάνω από 100% γεγονός που κυρίως οφείλεται σε εναρμονισμένες πρακτικές , ενώ μεγάλες – συχνά αδικαιολόγητες – αυξήσεις παρατηρούνται επίσης στα φυτοφάρμακα , το πολλαπλασιαστικό υλικό και φυσικά τις ζωοτροφές , τα καύσιμα και την ενέργεια. Επιπλέον οι εταιρείες των εισροών επιχειρούν την πλήρη υπονόμευση της προοπτικής και της ανταγωνιστικότητας της Γεωργίας μας , με την προώθηση της καλλιέργειας μεταλλαγμένων σπόρων .

Η παταγώδης αποτυχία της Ελληνικής κυβέρνησης καταδεικνύεται και από τους συνεχείς καταλογισμούς της Ε.Ε. αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων ΕΥΡΩ σε βάρος της Ελλάδος και την πρωτόγνωρη απόφαση στην ιστορία της Ε.Ε για οριζόντια μείωση όλων των ενισχύσεων κατά 10% ,απόφαση που βρίσκεται σε εκκρεμότητα . Έντονες ανησυχίες προκαλούν επίσης οι χειρισμοί της κυβέρνησης για την 4η Προγραμματική Περίοδο . Παρά το γεγονός ότι οι δημόσιες δαπάνες θα είναι σημαντικά μειωμένες , παρά το γεγονός ό,τι το 1/4 περίπου των όσων εμφανίζονται ως δημόσια συνδρομή προέρχονται από παρακρατήσεις εις βάρος των αγροτών (ποσοστά διαφοροποίησης , μεταφορά 50% εισοδήματος καπνοπαραγωγών στον Β΄ πυλώνα και πόροι βάμβακος) . Θεωρούμε βασικές επιλογές της 4ης Προγραμματικής Περιόδου ως αναντίστοιχες με τις σημερινές ανάγκες .

Ενδεικτικά αναφέρουμε τη μεγάλη μείωση των πόρων για τα σχέδια βελτίωσης και την διάθεση για αναδασμούς περισσότερων πόρων απ΄ ότι προβλέπεται να κατανεμηθούν για την ποιότητα , τις συμβουλευτικές υπηρεσίες αγρότη , την προώθηση-προβολή προϊόντων, την βελτίωση βοσκοτόπων , την εκπαίδευση δηλαδή για ιδιαίτερα κρίσιμες απαιτήσεις του σήμερα. Εκείνο όμως που ταλανίζει τους αγρότες ίσως περισσότερο από οτιδήποτε, είναι η πλήρης έλλειψη προσανατολισμού και στρατηγικής για την Γεωργία – Κτηνοτροφία – Αλιεία του αύριο.

Την ώρα που οι υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες ασχολούνται με τα νέα δεδομένα της ΚΑΠ, τη μεγιστοποίηση των θετικών και την άμβλυνση των αρνητικών επιπτώσεων , την κατάκτηση αγορών και σχεδιάζουν τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του αγροτοδιατροφικού τομέα , στη χώρα μας , η κυβέρνηση πελαγοδρομεί και το μόνο που δείχνει να την ενδιαφέρει είναι πως θα πεισθεί η κοινή γνώμη ότι «όλα πάνε καλά» και ταυτόχρονα επιχειρεί να φιμώσει κάθε φωνή διαμαρτυρίας χτυπώντας το αγροτικό συνδικαλιστικό κίνημα.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΕΣΑΣΕ

Η ΓΕΣΑΣΕ θεωρεί ότι ο αγροτικός κόσμος της χώρας θα κρίνει τις πολιτικές δυνάμεις του τόπου , από το κατά πόσο θα αναλάβουν πρωτοβουλίες για πολιτικές που προσανατολίζουν τον αγρότη στα νέα δεδομένα , προσδίδουν προτεραιότητες στον αγροτοδιατροφικό τομέα για μία νέα παραγωγική ώθηση , αναβαθμίζουν την ύπαιθρο και το περιβάλλον, οδηγούν στη βιώσιμη ανάπτυξη. Η ΓΕΣΑΣΕ θεωρεί ότι οι εξελίξεις καθιστούν ιδιαίτερα επιτακτική την ανάγκη χάραξης μιας συνολικής στρατηγικής για τη γεωργία. Μόνο μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο μπορούν να υπάρξουν αποτελεσματικά μέτρα στήριξης της αγροτικής εκμετάλλευσης , διασφάλισης του αγροτικού εισοδήματος καθώς επίσης και όλων εκείνων των όρων που βελτιώνουν το επίπεδο ζωής του αγρότη (παιδεία , υγεία , πολιτισμός).

Παραμονή των αγροτών στην ύπαιθρο χωρίς αυτές τις προϋποθέσεις δεν μπορεί να υπάρξει και σίγουρα δεν μπορεί να υπάρξει σε καμιά απολύτως περίπτωση για τους νέους που θα ήθελαν να επιλέξουν το αγροτικό επάγγελμα. Ουσιαστικά απαιτείται ένα νέο μοντέλο γεωργίας βιώσιμης και φιλικής προς το περιβάλλον .

Μια συνολική στρατηγική για τη γεωργία , ειδικότερα πρέπει να περιλαμβάνει μέτρα ώστε :

• Να δημιουργηθούν όλες εκείνες οι δομές και οι μηχανισμοί που θα προσανατολίσουν τον αγρότη στα νέα δεδομένα , θα δίνουν απαντήσεις στο αγωνιώδες ερώτημα του «τι να καλλιεργήσω πώς να διαθέσω το προϊόν μου».

Να διασφαλίζουν :

• Την εξυγίανση των αγορών , την προστασία του παραγωγού και του καταναλωτή από τις εκβιαστικές πολιτικές των καρτέλ και των εμπορικών κυκλωμάτων που κερδοσκοπούν , καθώς επίσης και από όσους βαφτίζουν σε «ελληνικά» τα εισαγόμενα προϊόντα ή διακινούν μεταλλαγμένα ως συμβατά.
• Την ουσιαστική εξυγίανση ενός εκ των πιο παρασιτικών κυκλωμάτων που λειτουργούν στην αγροτική οικονομία , του κλάδου των αγροτικών εφοδίων .
• Την εφαρμογή ενός συνολικού «επιθετικού» σχεδίου προώθησης των προϊόντων μας στις αγορές του εξωτερικού , της σύνδεσης της τουριστικής ζήτησης με την αγροτική παραγωγή .
• Την αναβάθμιση της εικόνας των προϊόντων μας , ώστε να ανταποκρίνονται στο αίτημα των καταναλωτών να είναι ασφαλή , υγιεινά , υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών, επώνυμα.
• Δέσμη μέτρων για την αναβάθμιση της κτηνοτροφίας , που θα μπορούσε να συμπαρασύρει όλη την αγροτική οικονομία .
• Την εφαρμογή ουσιαστικών μέτρων αντιμετώπισης της φτώχειας στην ύπαιθρο , αντιμετώπισης των ανισοτήτων στην εκπαίδευση , στην υγεία , στον πολιτισμό , ώστε να διατηρηθεί ο κοινωνικός ιστός της περιφέρειας .
• Τον άμεσο σχεδιασμό και υλοποίηση ενός συνολικού προγράμματος καταπολέμησης της ερημοποίησης στην Ελλάδα , με σαφή και δεσμευτικά μέτρα αντιμετώπισης της ξηρασίας , αύξησης του διαθέσιμου νερού , μείωσης των απωλειών , δημιουργίας έργων υποδομής , διαχείρισης των υδάτινων πόρων , μετατροπής των ανοικτών κυκλωμάτων ΓΟΕΒ – ΤΟΕΒ σε κλειστά..
• Την μείωση του κόστους παραγωγής για πολλά από τα οποία δεσμεύτηκε προεκλογικά η κυβέρνηση (μείωση του ΦΠΑ του εξοπλισμού και των εφοδίων από το 19 στο 8%, μείωση της τιμής των καυσίμων και του ηλεκτρικού ρεύματος).
• Την κατάργηση του τέλους Ακίνητης περιουσίας για τον κατά κύριο επάγγελμα αγρότη-κτηνοτρόφο καθώς και των Συνεταιριστικών οργανώσεων .
• Την αποτροπή της χρεοκοπίας του ΕΛΓΑ, που πρέπει να σταματήσει να καλύπτει δαπάνες με διαφορετικά κριτήρια από περιοχή σε περιοχή για την ίδια καταστροφή , ενώ το Δημόσιο πρέπει να αναλάβει με επάρκεια τις υποχρεώσεις του. Επιπλέον πρέπει να τεθεί σε ισχύ ένας ενιαίος κανονισμός ασφάλισης και να προβλέπει την κάλυψη ζημιών και εισοδήματος από τις έντονες κλιματικές αλλαγές , όπως η λειψυδρία καθώς επίσης και τις οικονομικές επιπτώσεις από την οικονομική συγκυρία . Την εξόφληση των αποζημιώσεων το αργότερο ένα τρίμηνο μετά από τη φυσική καταστροφή .
• Την ουσιαστική αύξηση των συντάξεων του ΟΓΑ

Σήμερα βρισκόμαστε σε περίοδο κινητοποιήσεων σε όλη τη Ελλάδα με αιτήματα που να αφορούν τους περισσότερους κλάδους παραγωγής. Οι αγρότες βρίσκονται σε απόγνωση , οι εκμεταλλεύσεις κλείνουν η μια μετά την άλλη με τραγικά αποτελέσματα για την περιφέρεια , την αγροτική παραγωγή και την εθνική οικονομία γενικότερα .

Σε αυτή την κρίσιμη περίοδο πιστεύουμε ότι πρέπει να παρθούν άμεσα μέτρα για την ανακούφιση των αγροτών .

Συγκεκριμένα η ΓΕΣΑΣΕ προτείνει :

1. Πάγωμα όλων των αγροτικών χρεών για τρία χρόνια άτοκα. Στην συνέχεια ρύθμιση τους για μια δεκαετία με ευνοϊκότερους όρους .
2. Επιστροφή ΦΠΑ 15% για όλα τα προϊόντα.
3. Αύξηση επιστροφής καυσίμων στο 5%.
4. Να δοθεί άτοκο δάνειο στις ΕΑΣ για ουσιαστική παρέμβαση ώστε να σταματήσει η κατάρρευση τιμών των αγροτικών προϊόντων.
5. Το άτοκο δάνειο που δόθηκε στους κτηνοτρόφους για την αντιμετώπιση του κόστους των ζωοτροφών με την εγγύηση του δημοσίου να πληρωθεί από το κράτος .
6. Οικονομική ενίσχυση για τις ζωοτροφές στους κτηνοτρόφους ύψους 50Ε ανά πρόβατο και αίγα και 250Ε ανά αγελάδα .
7. Κατάργηση του νόμου που ποινικοποιεί τις κινητοποιήσεις των αγροτών .
8. Διασφάλιση του 100% των ενισχύσεων των καπνοπαραγωγών.
9. Στήριξη του επαγγελματία αγρότη με μια σειρά συγκεκριμένων μέτρων ώστε να έχει ένα εγγυημένο εισόδημα για να μπορέσει να επιβιώσει και να συνεχίσει να καλλιεργεί τη γη του αλλιώς θα έχουμε μια νέα στρατιά ανέργων .

Θέσεις της ΓΕΣΑΣΕ για τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ελαιοπαραγωγοί.

Η σημερινή συγκυρία επιδεινώνει τα υπάρχοντα προβλήματα που απασχολούν τους ελαιοπαραγωγούς , εντείνει τα αδιέξοδα του τομέα. Εάν τα προβλήματα αυτά δεν αντιμετωπισθούν άμεσα και αποτελεσματικά , ο κλάδος της ελαιοπαραγωγής που αποτελεί βασικό πυλώνα ανάπτυξης μεγάλου μέρους της Ελληνικής περιφέρειας , κινδυνεύει με ουσιαστική αλλοίωση των χαρακτηριστικών του , περιθωριοποίηση ή ακόμα και κατάρρευση. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες ενδείξεις , η πτωτική τάση τιμών παραγωγού των τελευταίων ετών αναμένεται να συνεχισθεί με το πρόσχημα μάλιστα της διεθνούς κρίσης και της μειωμένης ζήτησης.

Οι αιτιάσεις αυτές, για ένα προϊόν από το οποίο ο παραγωγός λαμβάνει περίπου το 1/3 της τιμής που καταβάλλει ο καταναλωτής στην εγχώρια αγορά και το 1/8 στη διεθνή , προκαλούν τους αγρότες. Καμία ουσιαστική βελτίωση του τομέα δεν μπορεί να υπάρξει , όσο οι τιμές παραγωγού παραμένουν σε τόσο χαμηλά επίπεδα. Αντίθετα δημιουργούνται τάσεις φυγής , αλλαγής των χρήσεων γης, μειωμένες καλλιεργητικές φροντίδες και συγκομιδής του προϊόντος. Εάν τα παραπάνω δεν αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά , εάν δεν εξυγιανθεί η αγορά ελαιολάδου, τα μέτρα πολιτικής που θα εφαρμοσθούν για την πρωτογενή παραγωγή θα έχουν περιορισμένη αποτελεσματικότητα.

Κατά τη γνώμη της ΓΕΣΑΣΕ τα βασικά μέτρα στήριξης της ελαιοκαλλιέργειας πρέπει να αφορούν:

• Επιστροφή ΦΠΑ στο 15% και μείωση του ΦΠΑ του εξοπλισμού και εφοδίων από το 19% στο 8%
• Αύξηση επιστροφής καυσίμων στο 5%
• Αρδευτικά έργα
• Υλοποίηση γενικευμένου προγράμματος εδαφολογικών αναλύσεων για βελτίωση χρήσης λιπασμάτων
• Κατάργηση ποιοτικού παρακρατήματος
• Κίνητρα επέκτασης του ελαιώνα με νέες φυτεύσεις , κατανομή δικαιωμάτων Εθνικού αποθέματος στους κατ΄ επάγγελμα αγρότες και εφαρμογή προγραμμάτων ανασύστασης όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο.
• Ουσιαστική ενεργοποίηση των ερευνητικών φορέων που εποπτεύονται από το ΥΑΑΤ για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του δάκου.
• Άμεση λήψη μέτρων για το πρόβλημα της ξηρασίας της φετινής σοδειάς με αποζημιώσεις από τον ΕΛΓΑ , καθώς επίσης και για τις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών στην ελαιοκαλλιέργεια. Να μην εξαιρεθούν οι ελαιοπαραγωγοί από τις φυσικές καταστροφές του περασμένου χειμώνα και να ληφθούν υπόψη οι ελαιοκομικές ζώνες .
• Εφαρμογή γενικευμένου συστήματος ιχνηλάτησης πρώτης ύλης , αξιοπιστία ελέγχων , εγγύηση ποιότητας.
• Ουσιαστική ανάδειξη της σημασίας της ελαιοκαλλιέργειας για τη διατήρηση του τοπίου , του περιβάλλοντος και της υγιεινής διατροφής με τον τουρισμό.
• Υποχρεωτική αναγραφή χωρών προέλευσης ελαιολάδου. Καμία παραχώρηση στη δυνατότητα δημιουργίας μειγμάτων σπορέλαιων – ελαιόλαδου.
• Πάγωμα όλων των αγροτικών χρεών για τρία χρόνια άτοκα. Στην συνέχεια ρύθμιση τους για μια δεκαετία με ευνοϊκότερους όρους .
• Να δοθεί άτοκο δάνειο στις ΕΑΣ για ουσιαστική παρέμβαση ώστε να σταματήσει η κατάρρευση τιμών των αγροτικών προϊόντων .
• Ουσιαστική αντιμετώπιση της λειτουργίας φαινομένων καρτέλ στην αγορά και πάταξη της νοθείας ώστε Έλληνες και τουρίστες να καταναλώνουν στη χώρα μας μόνο το αγνό ελληνικό ελαιόλαδο .
• Στήριξη του επαγγελματία ελαιοπαραγωγού αγρότη με μια σειρά συγκεκριμένων μέτρων ώστε να έχει ένα εγγυημένο εισόδημα για να μπορέσει να επιβιώσει και να συνεχίσει να καλλιεργεί τη γη του αλλιώς θα έχουμε μια νέα στρατιά ανέργων .